Fiil (eylem) cümlesinde öznenin yaptığı
eylemden etkilenen varlığa nesne denir.
1. Yalın durumda bulunan nesnedir. Yükleme yöneltilen
"Ne?" sorusuyla bulunur.
Örnek
Öğrencilere kitap hediye
etti.
b.siz n.
2. İsim cümlelerinde nesne bulunmaz. Fiil cümleleri ile geçişli (oldurgan,
ettirgen dâhil) çatılı fiilimsilerin kurduğu cümlelerde olur.
Örnek
Evin balkonunda kitap okumaktadır.
b.siz n.
3. Yüklem bulunduktan sonra kesinlikle özne bulunmalıdır. Sonra nesne
bulunmalıdır. Her ikisi de (belirtisiz nesne, özne) "Ne?" sorusuna
cevap verdiklerinden yanlış yöntem seçilirse yanlış öğe bulunabilir.
Örnek
Mustafa, kitap okumaktadır.
b.siz n.
Kitap en iyi arkadaştır.
özne
4. Bir yüklem birden fazla belirtili veya belirtisiz
nesne alabilir.
Örnek
Babasını, kardeşini mutlu etmek istiyordu.
b.li n. b.li n.
Evinde kitap, dergi, gazete eksik
etmez.
b.siz n. b.siz n. b.siz n.
5. Edilgen çatılı fiillerin kurduğu
cümlelerde nesne bulunmaz. Bu cümlelerde geçici olarak belirtisiz nesne "sözde özne" olur.
Örnek
Ders güzelce çalışıldı.
sözde ö.
6. Her türlü sözcük türü, söz öbeği, cümlecik, tamlama nesne olabilir.
Örnek
Çocuklara kalem, silgi dağıttı, gitti.
(İsim soylu sözcük belirtisiz nesne olmuştur.)
Mavi gömlek giyme bugün.
(Sıfat tamlaması belirtisiz nesne olmuştur.)
Ayrıca bakınız
Cümlenin Öğelerini Bulmada Dikkat Edilecek Hususlar, İpuçları
Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder