BENZETME
Düşünceyi
pekiştirmek, somutlaştırmak amacıyla iki kavram, durum ya da olayın birbirlerine
benzetilerek anlatılmasına benzetme denir. Benzetmede;
- Bir düşünceyi geliştirme yolu olan benzetmede her zaman zayıf olanı güçlüye yaklaştırma amaçlanır.
- Benzetme genellikle "gibi, tıpkı, andırıyor, sanki…" gibi ifadeler içerir.
- Daha çok cümle düzeyinde yer alır. Paragraflarda da yer yer benzetmeye rastlanır.
- Anlatımı etkinleştirmek, güçlendirmek, pekiştirmek ve düşüncenin açıklığa kavuşturulması için bu yola başvurulur.
- Benzetmenin olduğu cümlelerde asıl anlatılmak istenen her zaman "benzeyen" yani güçsüz varlıktır.
- Benzetmeyle hem anlatılan somutlaşır hem de anlatılanın zihinde berraklaşması ve etkili olması amaçlanır.
- Benzetmenin olduğu yerlerde en az iki unsur yer alır. Bunlar; "benzeyen" ve "benzetilen" unsurlarıdır. Bu unsurlara benzetme yönü ve edatı da dâhil edilebilir. Hiçbir şekilde bir benzetmede dört unsurdan fazla unsur bulunmaz.
Benzetme ile İlgili Örnekler
Örnek 1
Bilmiyorum
duygularım beni hangi okyanuslara gark edecek. Hangi yoldan sağa sapacağımı
düşünemiyorum. Neden duygulanır insan, neden duyguların girdabında boğulur
insan? Bence hayatı anlamlandırdığı için. Duygularımın fırtınaya dönüştüğü
zamanlarda hayat daha renkli olur gönlümde. Öyleyse neden duygularımızı
köreltelim ki… Bırakalım duygularımız bir balık gibi okyanusların
derinliklerinde yüzsün.
Açıklama: Paragrafta yazar düşüncesini
geliştirmek için benzetmeye başvurmuştur. Yazar, anlatımı
etkinleştirmek, güçlendirmek, pekiştirmek ve düşüncenin açıklığa kavuşturulması
için bu yola sapmıştır. "Bırakalım duygularımız bir balık gibi
okyanusların derinliklerinde yüzsün." cümlesinde "duygular", "balık"a
benzetilmiştir.
Örnek 2
Türkülerimiz... Zaman zaman yürek yakan bir
o kadar da mutlulukların kaynağı türkülerimiz. Bir Kerkük türküsü, bir Erzurum
türküsü ile çoğu zaman güne başlardık eskiden. Arada bir Nizip yöresine ait
türküler dinlerdik. Kinden, nefretten uzak, gönülleri birleştiren türkülerimiz.
Eh şairin dediği gibi "Ana sütü gibi candan / Ana sütü gibi temiz." olan bu türkülerimizdir
bize hayat bağışlayan.
Açıklama: Bir düşünceyi
geliştirme yolu olan benzetmede her zaman zayıf
olanı güçlüye yaklaştırma amaçlanır.
Bu paragrafta da en saf, en temiz, doğal olan "ana sütü" "benzetilen" asıl anlatılan "türkülerimiz" ise "benzeyen"dir. Paragrafta düşünceyi geliştirme yollarından benzetmeye başvurulmuştur.
Örnek 3
Hayatın önünde bir
kuru yaprak misali gibi durmaktayız. Bazen duvara bazen de başka yerlere çarpıp
gidiyoruz. Hiçbir zaman istediğimiz gibi istikamet alamıyoruz. Neden?
Yeteri kadar çalışmıyor, çabalamıyoruz ondan. Hayatı rüzgârsız düşünmek de manasız
olur elbette. Kişiler, ancak kendi elde ettikleriyle rüzgârın yönünü değiştirebilir.
Öyleyse neden bir kuru yaprak gibi hafif olalım ki rüzgârın önünde.
Açıklama: Benzetmenin olduğu cümlelerde asıl
anlatılmak istenen her zaman "benzeyen" yani güçsüz olan varlıktır. Bu
paragrafta da çalışmayan çabalamayan kişilerin hayatın karşısında
tutunamayacakları dile getirilmektedir. Yazar, düşüncesini benzetme yaparak
geliştirme yoluna gitmiştir. "Hayatın önünde bir kuru yaprak misali gibi durmaktayız."
cümlesi benzetmenin olduğu cümledir.
Örnek 4
(I) Toplumda kömür gibi siyah
gözlü kişilerin veya hilal
gibi düzgün kaşlı insanların çok olması önemli değildir. (II) Toplumların Eyüp
gibi sabırlı şahsiyetlere ihtiyacı var. (III) O, durmuş bir saat
gibi durup geçmeyen zamandan bile şikâyetçi değildi. (IV) İnsan, rüzgâr
misali akan coşkun nehirlerden geçse bile sabırla yol almalıdır. (V) Çünkü her insan fanidir ve bir gün göçüp
gidecektir.
Açıklama: Yukarıdaki cümlelerden (V) cümle hariç hepsinde benzetme
yapılmıştır. (I) cümlede gözler siyahlık açısından kömüre, kaşlar
düzgünlük açısından şeklen hilal'e benzetilmiştir. (II) cümlede örnek insanın sabırda Hz. Eyüb'e
benzemesi gerektiği vurgulanmıştır. (III) cümlede zaman durmuş bir saate
benzetilmiştir. (IV) cümlede insan, coşkun akan bir
nehre benzetilmiştir. (V) cümlede herhangi bir benzetme söz konusu değildir.
Örnek 5
Ülkemizin
hayat damarı olan ovaya doğru yaklaşıyorduk. Hangi ova diye merak ediyor
olabilirsiniz. Tabii ki Çukurova'dan bahsediyorum. Baharla beraber gelen o
müthiş güzellikten bahsediyorum. Çukurova yine göz kamaştırıyordu güzelliğiyle adeta beyaz bir at gibi süslü
ve nazenindi bu mevsimde. Binlerce insanın rüyasına giren o müthiş coğrafya da
neydi Allah'ım!
Açıklama: Benzetmede hem anlatılan somutlaşır
hem de anlatılanın zihinde berraklaşması ve etkili olması amaçlanır. Paragrafta
da benzetme ile somutlaştırma yapılmıştır. "Çukurova yine göz kamaştırıyordu güzelliğiyle adeta beyaz bir
at gibi süslü ve nazenindi bu mevsimde." cümlesinde geçen "Çukurova" güzellik açısından "süslü ve nazenin bir at"a
benzetilmiştir.
Benzetme ile ilgili Sorular
SORU 1
(I) Toroslar, Çukurova'nın
bereketli topraklarını İç Anadolu'nun bozkırlarından ayırır, (II) Çukurova'yı
bir at nalı biçiminde kuşatmış bir duvardır sanki. (III) Ovadan bakılınca
çelikten dev bir testere ağzını andıran tepeler, yaz kış ışıl ışıldır. (IV)
Toroslar öylesine sarp ve yüksektir ki kolay kolay geçilmez. (V) Tren bile
Toroslar'ı geçerken tünelin birinden çıkıp ötekine girer. (ÖSS)
Yukarıdaki parçada
numaralanmış cümlelerin hangisinde benzetme yapılmıştır?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) IV ve V
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) IV ve V
Çözüm: Paragrafın "Çukurova'yı bir at nalı biçiminde kuşatmış bir
duvardır sanki." cümlesi ile "Ovadan bakılınca çelikten dev bir testere ağzını
andıran tepeler, yaz kış ışıl ışıldır." cümlesinde benzetme yapılmıştır. II.
cümledeki Toroslar, bir atın nalına benzetilmiştir. "Sanki" kelimesi
benzetmenin olduğunu gösteren ipucudur. III. cümlede de tepeler, çelikten dev
bir testere ağzına benzetilmiştir. Burada da ipucu sağlayan kelime "andıran"
kelimesidir. Doğru cevap "C"
seçeneğidir.
SORU 2
(I) Yakınırlardı yıllardır evlatlarından o
yaşlı anne ile baba. (II) Hiçbir zaman onların ellerinden tutan olmamıştı anlaşılan. (III) Bir o yana bir yana gidip gelen monoton bir hayat süren
kişilerdi bunlar. (IV) O güler yüzlü
insanları her gördüğümde içim cız ederdi. (V) "Taş misali katı
yüreklere hiçbir şey işlemez." sözlerini
arada bir o mübarek dudaklardan duyardık.
Yukarıdaki parçada
numaralanmış cümlelerin hangisinde benzetme yapılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Çözüm: Paragrafta
benzetmenin olduğu tek cümle "Taş
misali katı yüreklere hiçbir şey
işlemez." cümlesidir. "Yürek", "katı bir
taşa" benzetilmiştir. Benzetmeyi sağlayan sözcük de "misali" sözcüğüdür.
Ayrıca bakınız
Benzetme
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme