Benzetme

BENZETME 

Düşünceyi pekiştirmek, somutlaştırmak amacıyla, iki kavram, durum ya da olayın birbirlerine benzetilerek anlatılmasına benzetme denir. Benzetmede;

  • Bir düşünceyi geliştirme yolu olan benzetmede her zaman zayıf olanı güçlüye yaklaştırma amaçlanır.
  • Benzetme genellikle "gibi, tıpkı, andırıyor, sanki…" gibi ifadeler içerir.
  • Daha çok cümle düzeyinde yer alır. Paragraflarda da yer yer benzetmeye rastlanır.
  • Anlatımı etkinleştirmek, güçlendirmek, pekiştirmek ve düşüncenin açıklığa kavuşturulması için bu yola başvurulur.
  • Benzetmenin olduğu cümlelerde asıl anlatılmak istenen her zaman "benzeyen" yani güçsüz varlıktır.
  • Benzetmeyle hem anlatılan somutlaşır hem de anlatılanın zihinde berraklaşması ve etkili olması amaçlanır.
  • Benzetmenin olduğu yerlerde en az iki unsur yer alır. Bunlar; "benzeyen" ve "benzetilen" unsurlarıdır. Bu unsurlara benzetme yönü ve edatı da dâhil edilebilir. Hiçbir şekilde bir benzetmede dört unsurdan fazla unsur bulunmaz.

Benzetme ile İlgili Örnekler

Örnek 1

Bilmiyorum duygularım beni hangi okyanuslara gark edecek. Hangi yoldan sağa sapacağımı düşünemiyorum. Neden duygulanır insan, neden duyguların girdabında boğulur insan? Bence hayatı anlamlandırdığı için. Duygularımın fırtınaya dönüştüğü zamanlarda hayat daha renkli olur gönlümde. Öyleyse neden duygularımızı köreltelim ki… Bırakalım duygularımız bir balık gibi okyanusların derinliklerinde yüzsün.

Açıklama: Paragrafta yazar düşüncesini geliştirmek için benzetmeye başvurmuştur. Yazar, anlatımı etkinleştirmek, güçlendirmek, pekiştirmek ve düşüncenin açıklığa kavuşturulması için bu yola sapmıştır. "Bırakalım duygularımız bir balık gibi okyanusların derinliklerinde yüzsün." cümlesinde "duygular", "balık"a benzetilmiştir.


Örnek 2

Türkülerimiz... Zaman zaman yürek yakan bir o kadar da mutlulukların kaynağı türkülerimiz. Bir Kerkük türküsü, bir Erzurum türküsü ile çoğu zaman güne başlardık eskiden. Arada bir Nizip yöresine ait türküler dinlerdik. Kinden, nefretten uzak, gönülleri birleştiren türkülerimiz. Eh şairin dediği gibi "Ana sütü gibi candan / Ana sütü gibi temiz." olan bu türkülerimizdir bize hayat bağışlayan. 

Açıklama: Bir düşünceyi geliştirme yolu olan benzetmede her zaman zayıf olanı güçlüye yaklaştırma amaçlanır. Bu paragrafta da en saf, en temiz, doğal olan "ana sütü" "benzetilen"  asıl anlatılan "türkülerimiz" ise "benzeyen"dir. Paragrafta düşünceyi geliştirme yollarından benzetmeye başvurulmuştur.


Örnek 3

Hayatın önünde bir kuru yaprak misali gibi durmaktayız. Bazen duvara bazen de başka yerlere çarpıp gidiyoruz. Hiçbir zaman istediğimiz gibi istikamet alamıyoruz. Neden? Yeteri kadar çalışmıyor, çabalamıyoruz ondan. Hayatı rüzgârsız düşünmek de manasız olur elbette. Kişiler, ancak kendi elde ettikleriyle rüzgârın yönünü değiştirebilir. Öyleyse neden bir kuru yaprak gibi hafif olalım ki rüzgârın önünde.

Açıklama: Benzetmenin olduğu cümlelerde asıl anlatılmak istenen her zaman "benzeyen" yani güçsüz olan varlıktır. Bu paragrafta da çalışmayan, çabalamayan kişilerin hayatın karşısında tutunamayacakları dile getirilmektedir. Yazar, düşüncesini benzetme yaparak geliştirme yoluna gitmiştir. "Hayatın önünde bir kuru yaprak misali gibi durmaktayız." cümlesi benzetmenin olduğu cümledir.


Örnek 4

(I) Toplumda kömür gibi siyah gözlü kişilerin veya hilal gibi düzgün kaşlı insanların çok olması önemli değildir. (II) Toplumların Eyüp gibi sabırlı şahsiyetlere ihtiyacı var. (III) O, durmuş bir saat gibi durup geçmeyen zamandan bile şikâyetçi değildi. (IV) İnsan, rüzgâr misali akan coşkun nehirlerden geçse bile sabırla yol almalıdır. (V) Çünkü her insan fanidir ve bir gün göçüp gidecektir.

Açıklama: Yukarıdaki cümlelerden (V) cümle hariç hepsinde benzetme yapılmıştır. (I) cümlede gözler siyahlık açısından kömüre, kaşlar düzgünlük açısından şeklen hilal'e benzetilmiştir. (II) cümlede örnek insanın sabırda Hz Eyüb'e benzemesi gerektiği vurgulanmıştır. (III) cümlede zaman durmuş bir saate benzetilmiştir. (IV) cümlede insan, coşkun akan bir nehre benzetilmiştir. (V) cümlede herhangi bir benzetme söz konusu değildir. 

Örnek 5

Ülkemizin hayat damarı olan ovaya doğru yaklaşıyorduk. Hangi ova diye merak ediyor olabilirsiniz. Tabii ki Çukurova'dan bahsediyorum. Baharla beraber gelen o müthiş güzellikten bahsediyorum. Çukurova yine göz kamaştırıyordu güzelliğiyle adeta beyaz bir at gibi süslü ve nazenindi bu mevsimde. Binlerce insanın rüyasına giren o müthiş coğrafya da neydi Allah'ım!

Açıklama: Benzetmede hem anlatılan somutlaşır hem de anlatılanın zihinde berraklaşması ve etkili olması amaçlanır. Paragrafta da benzetme ile somutlaştırma yapılmıştır. "Çukurova yine göz kamaştırıyordu güzelliğiyle adeta beyaz bir at gibi süslü ve nazenindi bu mevsimde." cümlesinde geçen "Çukurova" güzellik açısından "süslü ve nazenin bir at"a benzetilmiştir.


Benzetme ile ilgili Sorular

SORU 1

(I) Toroslar, Çukurova'nın bereketli topraklarını İç Anadolu'nun bozkırlarından ayırır, (II) Çukurova'yı bir at nalı biçiminde kuşatmış bir duvardır sanki. (III) Ovadan bakılınca çelikten dev bir testere ağzını andıran tepeler, yaz kış ışıl ışıldır. (IV) Toroslar öylesine sarp ve yüksektir ki kolay kolay geçilmez. (V) Tren bile Toroslar'ı geçerken tünelin birinden çıkıp ötekine girer. (ÖSS)

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde benzetme yapılmıştır?

A) I ve II           
B) I ve III            
C) II ve III           
D) II ve IV            
E) IV ve V

Çözüm: Paragrafın "Çukurova'yı bir at nalı biçiminde kuşatmış bir duvardır sanki." cümlesi ile "Ovadan bakılınca çelikten dev bir testere ağzını andıran tepeler, yaz kış ışıl ışıldır." cümlesinde benzetme yapılmıştır. II. cümledeki Toroslar, bir atın nalına benzetilmiştir. "Sanki" kelimesi benzetmenin olduğunu gösteren ipucudur. III. cümlede de tepeler, çelikten dev bir testere ağzına benzetilmiştir. Burada da ipucu sağlayan kelime "andıran" kelimesidir. Doğru cevap "C" seçeneğidir.


SORU 2

(I) Yakınırlardı yıllardır evlatlarından o yaşlı anne ile baba. (II) Hiçbir zaman onların ellerinden tutan olmamıştı anlaşılan. (III) Bir o yana bir yana gidip gelen monoton bir hayat süren kişilerdi bunlar. (IV) O güler yüzlü insanları her gördüğümde içim cız ederdi. (V) "Taş misali katı yüreklere hiçbir şey işlemez." sözlerini arada bir o mübarek dudaklardan duyardık.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde benzetme yapılmıştır?

A) I           B) II           C) III          D) IV           E) V

Çözüm: Paragrafta benzetmenin olduğu tek cümle "Taş misali katı yüreklere hiçbir şey işlemez."  cümlesidir. "Yürek", "katı bir taşa" benzetilmiştir. Benzetmeyi sağlayan sözcük de "misali" sözcüğüdür.

Gönderen zaman:

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)