Edebiyat Okulu: Mecaz Anlam

MECAZ ANLAM

Sözcüğün, gerçek anlamıyla hiçbir bağının kalmamasına ve yeni bir anlam kazanmasına mecaz anlam denir. Amaç söze güzellik, derinlik, canlılık ve etkileyicilik katmaktır. Mecaz anlama "ad değişimi" de denir. Mecazlar tek bir sözcük ile yapıldığında söz mecazları, birden fazla sözcükle yapıldığında fikir mecazları adını alır. Mecaz anlamda kullanılan sözcüğün gerçek anlamla şekil veya işlev bakımından hiçbir bağı kalmamıştır. Mecazlı anlatımda benzetme amacı güdülür. Mecaz anlam, dilin zenginliğinin ve renkliliğinin önemli bir ölçütü olup bu anlam deyim, atasözü şeklinde de karşımıza çıkabilir.

Örnek

Sen bizim için bir ışıksın üstadım. (mecaz anlam: yol gösterici)

Çok ağır sözlerle muhatabına yükleniyordu. (mecaz anlam: hakaret içeren)

Komşumuz bize dün akşam soğuk davrandı. (mecaz anlam: ilgisiz, sevgisiz)

Boş gözlerle etrafına bakıyordu. (mecaz anlam: anlamsız)

Mustafa bizimle olan tüm ilişkilerini kesti. (mecaz anlam: bitirmek)

Öğretmenin sorusuna ters bir cevap verdi. (mecaz anlam: alakasız)

Bu işte bizim sorumluluğumuz olmasaydı bu taş bize gelmezdi. (mecaz anlam: üstü kapalı söylenen dokundurucu söz)

İki göz bebeğini aynı anda kaybedince günden güne erimeye başladı. (mecaz anlam: metanetini kaybetmek)

Dünya, Suriye'de olanlara kör ve sağır kaldı. (mecaz anlam: duyarsız kalmak)

O, yetim çocuklara gayet sıcak davrandı. (mecaz anlam: ilgi göstermek, yakınlık beslemek)

Bütün yapılanlara karşın ne de ince davranmıştı Mustafa oysa. (mecaz anlam: nazik, anlayışlı)