Yansıma

Doğadaki seslerin taklit edilmesiyle oluşan seslerin tıpatıp aynısına yansıma denir. İnsanlar, hayvanlar, cansız varlıklar ile araç ve makinelere ait yansıma sözcükler dilimizde çok fazla yer alır. Yansıma sözcüklerde ana unsur "ses" faktörüdür.

 
Bir sözcükte "ses" özelliği kaybolmuşsa sözcük yansıma sözcük olmaktan çıkmıştır. Bu sözcükler, anlatıma güzellik, renk ve güç katar. "Ötüşmek, kükremek, ışıldamak, kişnemek" sözcükleri yansıma sözcük değildir. Bu sesler doğada yer almaz. Kuşlar "öt" diye bir ses değil "cik cik" diye ses çıkarır.
 
1. İnsanlara Özgü Yansıma Sözcükler

Hapşırık
Hapşırmak
Horultu
Horlamak
Fıs
Fısıltı
Fısıldamak
 
2. Cansız Varlıklara Ait Yansıma Sözcükler

Hışır, hışırtı, hışırdamak
Şırıl, şırıltı, şırıldamak
Gıcır, gıcırtı, gıcırdamak
Çatır, çatırtı, çatırdamak
Pat, patlamak
Zır, zırıltı
Vın, vınlamak
Tak, takırtı
 
3. Hayvanlara Ait Yansıma Sözcükler

Me, meleyiş
Hav, havlama
Miyav, miyavlamak
Cik cik
 
Yansıma Sözcüklerin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler
 
1. İnsanlara Özgü Yansıma Sözcükler

Mustafa horlamaya başlayınca susmak nedir bilmezdi.

Gecenin bütün sessizliğini Ahmet'in hapşırması bozmuştu.

 
2. Cansız Varlıklara Ait Yansıma Sözcükler

Nehir şırıl şırıl akıyordu.

Öğretmen sinirlenip yumruğunu masaya vurunca pat diye bir ses çıktı.

Köfteler cız ederken içimiz de cız ediyordu doğrusu.

Kapı pat diye yere düştü.
 
3. Hayvanlara Özgü Yansıma Sözcükler

Kedinin miyav sesiyle evdeki bebek bir anda irkildi.

Kuzular baharı müjdelercesine me me diye bağrışıyordu.

Arı vız ederek ortalıkta dolaşıyordu.

Köpeğin zamansız havlaması hepimizi korkutmuştu.

Ağaçlardaki kuşların cik cik sesleri onu etkilemişti.
 
Uyarılar 

Aşağıdaki sözcükler yansıma sözcüklerde olması gereken ses faktörünü taşımadıklarından yansıma sözcük değildir.

Örnek

Kuşlar ötüşür.

Işık ışık olmuştu her yer.
 
Yansıma sözcükler mecaz anlamda kullanıldıklarında yansıma özelliklerini kaybeder.

Örnek

İnsan bu köyde üç gün kalırsa yalnızlıktan patlayacak.

Yansıma sözcükler ikileme görevinde kullanılabilir.

Örnek

Şırıl şırıl akan sulardan kana kana içtik.

Yeni ayakkabısı gıcır gıcır gıcırdıyordu.

Adam pat küt içeri daldı.

Yansıma sözcüklerin kökleri isim olup bunlar genellikle isimden fiil yapım eki alır.

Örnek

Hav-la-mak
Miyav-la-mak
Me-le-mek
Hor-la-mak
 
Yansıma Sözcüklerin Cümledeki Görevleri
 
Yansıma sözcükler cümle içerisinde isim, fiil, sıfat ve zarf görevinde kullanılabilir. Cümlede öğe görevini de üstlenir.
 
1. İsim Görevinde Kullanılan Yansıma Sözcükler
 
Hıçkırığı tutan öğrenciyi hastaneye götürmek zorunda kaldılar.

Evdeki gıcırtıları duyanlar bu sese bir anlam vermeye çalışıyordu.
 
2. Fiil Görevinde Kullanılan Yansıma Sözcükler

O gece Ali, herkesi rahatsız edercesine horluyordu.


Köpekler bu soğuk kış gününde sabaha kadar havladı.

3. Sıfat Görevinde Kullanılan Yansıma Sözcükler

Tık tık sesiyle herkes uyandı.
 
4. Zarf Görevinde Kullanılan Yansıma Sözcükler
 
Şırıl şırıl akan çeşmeden köylü kızlar bir bir ibriklerini doldurdu.

Gece birileri habersizce pat küt içeri daldı. 

Ayrıca bakınız

Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)