Edebiyat Okulu: Bahtiyar Vahapzade

BAHTİYAR VAHAPZADE (1925-2009)

Bahtiyar Vahapzade, 1925'te Sovyetler Birliği'ne bağlı Şeki'de dünyaya geldi. Dokuz yaşındayken ailesiyle birlikte Bakü'ye taşınan Vahapzade ilk ve orta öğrenimini burada tamamlar. Yüksek öğrenimini Bakü Devlet Üniversitesi'nde yapar. Azerbaycan Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesine girip 1947'de buradan mezun olur. Yüksek öğrenimini tamamladıktan sonra da üniversitede hocalık yapmaya başlar. 1980'de Azerbaycan İlimler Akademisi üyeliğine seçilir.

Bahtiyar Vahapzade, 1960'ta başlayan özgürlük mücadelesinin öncü kişilerindendir. Bu anlamda "Gülistan" eserini kaleme alır. Eserinde Azerbaycan halkının yaşadığı felaketleri anlatır. Bu eserinden ötürü milliyetçi olmakla suçlanır. Üniversiteden iki yıl uzaklaştırılır. Bu hadise onu yıldırmaz. En zor şartlarda dahi Azerbaycan halkının sıkıntılarını anlattığı eserlerini yurt dışına kaçırarak yayımlanmasını sağlar.

Bahtiyar Vahapzade, 1995'te Azeri özgürlük mücadelesindeki hizmetlerinden ötürü İstiklal Nişanı ile ödüllendirilir. Azerbaycan'ın özgürlük simgelerinden biri olarak kabul edilir. Beş kez de milletvekili seçilir

Çağdaş Azerbaycan edebiyatının en büyük şairlerinden biri sayılan Bahtiyar Vahapzade, Azeri Türkmenlerinden olup ülkesinde halk şairi olarak bilinir. Dil bilinci, özgürlük, din ve vatan sevgisi eserlerinde önemle üzerinde durduğu temalardır. Sovyet rejiminin baskılarına rağmen sürekli bir özgürlük savaşçısı olmuş Azeri halkının felaketlerini kendine dert edinmiş ve eserlerinde işlemiştir. Şiirlerini genellikle hece ölçüsü ile yazmıştır. Eserlerinde duru ve akıcı bir Azerbaycan Türkçesi kullanmaya özen göstermiştir.

Bahtiyar Vahapzade, klasik ve yeni Azeri şiirinde var olan bütün unsurları şiirlerinde toplamıştır. Oldukça güçlü bir anlatım gücüne sahiptir. Söylemek istediklerini süssüz, mecazsız, imgesiz ve doğrudan söylemiştir. Anlaşılmayı her şeyin fevkinde görür. Şair, şiirlerinde az da olsa aruz ölçüsüne başvurmuş daha çok hece vezniyle şiirlerini yazmıştır. Şairi ve şiiri vatan ve millet sevgisinin tutkun bir temsilcisi olarak görür. Şairin mücadeleci ve asla yılmayan bir kimliğe sahip olması gerektiğini, canı pahasına da olsa milletin maddi ve manevi değerlerini koruması gerektiğini dile getirir.

Bahtiyar Vahapzade, soyuna, köküne, mukaddesatına bağlı biridir. Töre ve değerlerinden uzaklaşmış kişileri şiirlerinde kınamıştır. Batı'dan ancak bazı teknik bilgilerin alınması gerektiğini savunmuştur.

Azeri şair ve yazar Bahtiyar Vahapzade aynı zamanda bir Türkiye aşığıdır. Güçlü bir Azerbaycan'ın güçlü bir Türkiye'ye, güçlü bir Türkiye'nin de güçlü bir Azerbaycan'a bağlı olduğunu savunur. Birçok kez Türkiye'ye gelip gitmiş Almanya'da bulunan Türk işçileri üzerinde inceleme ve araştırmalarda bulunmuştur. Türkiye'yi olduğu gibi Türkçeyi de çok seven Bahtiyar Vahapzade, Türkçenin karşı karşıya kaldığı yozlaşmadan büyük üzüntü duymuşsa da Türkçenin gelecekte dünyanın en önemli dillerinden biri olacağına olan inancını da asla kaybetmemiştir.

Fikir adamlığının yanında profesörlük de yapmış olan Bahtiyar Vahapzade, Bakü Devlet Üniversitesi'nde Çağdaş Azeri Edebiyatı profesörlüğü görevinde bulunur. 1995'te Azerbaycan özgürlük mücadelesine önemli katkılarından dolayı İstiklal nişanı ile ödüllendirilir; 2002'de de "Benim Garibim" isimli kitabından ötürü Romanya Kültür Bakanlığı tarafından Komutan Madalyası'na layık görülür.

Kırkı aşkın şiir kitabı olan Bahtiyar Vahapzade, ayrıca birçok manzum hikâye ve oyunu kaleme almış çeviriler yapmıştır. Lord Byron'ın "Abidon Fellini" adlı yapıtını Azericeye çevirmiştir.

Bahtiyar Vahapzade, 2009'da Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de kendi evinde hayata veda etmiştir. Mezarı, ünlü şair, edebiyatçı, bilim ve politikacıların mezarlarının yer aldığı Fahri Hıyaban'da bulunmaktadır.

Eserleri

Şiirleri

Menim Dostlarım

Çınar

Kökler ve Budaklar

İnsan ve Zaman

Gün Var Bin Aya Değer

Tiyatroları

İkinci Ses

Yağıştan Sonra
Artık Adam

Bahtiyar Vahapzade’nin Şiirlerinden Örnekler

Örnek 1