Kıt’a

Divan Edebiyatı'nın beyitlerle oluşan nazım şeklidir. Sözlük anlamı "parça-bölük, cüz"dür. Kıt'a nazım şeklinde değişik konular işlenebilir. Bir nükte, yergi, toplumsal ve felsefi düşünceler, hikmet, dünya görüşü gibi özel konular işlenir.


Kıt'a Nazım Şeklinin Özellikleri
  • İki beyitten oluşur.
  • Beyitler arasında konu birliği vardır. Beyitler arasındaki anlam birliği ile beyitler birbirini tamamlayıcı niteliktedir.
  • Kıt'a nazım şeklinde ikinci ve dördüncü dizeler kendi aralarında kafiyeli iken birinci ve üçüncü dizeler serbesttir. (xaxa)
  • Şairler kıt'a nazım biçiminde mahlas kullanmamışlardır. Çok az da olsa mahlas kullanılan kıt'alar da vardır.
  • Birinci beyti musarra' olan başka bir ifadeyle birinci, ikinci ve dördüncü dizeleri birbiriyle uyaklı olan kıt'alara "nazım" denir.
  • Beyit sayısı ikiden fazla olan kıt'alara "kıt'a-i kebire" denir. Matla' beyti olmayan gazel biçimidir. Gazelden sadece konu açısından ayrılır. Kıt'a-i kebire'de şairler mahlasını herhangi bir beyitte kullanabilirler. Tarihler, daha çok bu kıt'a biçimiyle yazılır.
  • Kıt'alar, divanlarda "mukataât" başlığı altında toplanmışlardır.

 

Kıt'a Nazım Şekli ile İlgili Örnekler

Örnek 1

Erzan meta-ı fazl ü hüner ta o denlü kim
Bin marifet zamanede bir aferinedir
Ebna-yı dehr her hünere aferin verir
Ya Rab bu aferin ne tükenmez hazinedir

Nâbî

 Örnek 2

 Tahir Efendi bana kelp demiş
İltifatı bu sözde zahirdir
Mezhebim Malikidir zira benim
İtikadımca kelp tahirdir
 Nef'i

 Örnek 3

 Dost bâğından belâlı bülbüle bir gül yeter
Gözlerim kan ağlasın tek yüzüme bir gül yeter
Gerçi söz bağında çok nev-rûz olur güller biter
Bir gül-istandan nişan vermeğe birkaç gül yeter

Ahmet Paşa

 Örnek 4

Ey felek maksadın ülfet mi adâvet mi nedir
Yoksa ol mâh ile uşşâka felaket mi nedir
Ermeden vuslata hicrâna eriştik ammâ
Anlasam bâri bidâyet mi nihayet mi nedir

Şeyh Galip

 Örnek 5

Âteş-i hasret benim kâr ettiğini cânıma
Yana yana hâlimi arz eylesem cânânıma
Hem-demim sâyem durur akşam olıcak âh kim
Okumazsam mum ile ol dahi gelme yanıma

Zatî


Ayrıca bakınız
Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)