Edebiyat Okulu: Semai

SEMAİ

Âşık Tarzı Türk Edebiyatı nazım şekillerinden olan semai türünde daha çok sevgi, doğa, güzellik gibi konular işlenir. Özel bir ezgiyle söylenen semailer Âşık Edebiyatı'nda çok fazla yaygın olmayan bir nazım şeklidir. Güney Anadolu'da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairlerince söylenen şiirlerdir.

Semai Türünün Özellikleri

Sevgi, aşk, güzellik, doğa, ölüm, kavuşma, ayrılık acısı gibi koşmada konu edinen bütün temalar semaide de işlenir.
Hece ölçüsünün sekizli kalıbıyla yazılır. (4+4 duraklı veya duraksız) Aruz ölçüsüyle de yazılan semailer vardır.
Koşma türüne göre daha canlı, lirik ve kıvrak bir söyleyişe (biçem) sahiptir.
Dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişir.
Semailer, kendine özgü bir ezgiyle okunur.
Semailerde sade ve yalın bir dil kullanılır. Günlük hayatta yer alan deyişler de semailer de karşımıza çıkar.
Uyak düzeni koşmanınki gibidir. (abab / cccb / dddb)
Semailer; en az 3, en fazla 5 dörtlükten oluşur.
Semailerde şiirin son dörtlüğünde şairin mahlası geçer.
Koşmaya birçok yönden benzeyen semainin koşmadan en önemli ve tek farkı ölçüsüdür. Semai 8'li; koşma 11'li ölçüyle yazılır.
Semaide, lirik veya lirizm en önemli kavramlar olarak öne çıkar.
Türk edebiyatında semai türünün en güzel örneklerini Karacaoğlan ve Erzurumlu Emrah vermiştir.

Semai Türü ile İlgili Örnekler

Örnek 1

İncecikten bir kar yağar

Tozar Elif Elif diye
Deli Gönül Abdal olmuş
Gezer Elif Elif diye

Elif'in uğru nakışlı
Yavru balaban bakışlı
Yayla çiçeği kokuşlu
Kokar Elif Elif diye

Elif kaşlarını çatar
Gamzesi sineme batar
Ak elleri kalem tutar
Yazar Elif Elif diye

Evlerinin önü çardak
Elif'in elinde bardak
Sanki yeşil başlı ördek
Yüzer Elif Elif diye

Karac'oğlan eğmelerin
Gönül vermez değmelerin
İliklemiş düğmelerin
Çözer Elif Elif diye

Karacaoğlan

Örnek 2

SEMAİ

Gönül gurbet ele çıkma,
Ya gelinir ya gelinmez,
Her dilbere meyil verme,
Ya sevilir ya sevilmez.

Yüğrüktür bizim atımız,
Yardan atlattı zatımız,
Gurbet elde kıymatımız,
Ya bilinir ya bilinmez.

Bahçemizde nar ağacı,
Kimi tatlı kimi acı,
Gönüldeki dert ilacı,
Ya bulunur ya bulunmaz.

Deryalarda olur bahri

Doldur da ver içem zehri

Sunam gurbet elin kahrı

Ya çekilir ya çekilmez.

Emrah der ki düştüm dile

Bülbül figan eder güle

Güzel sevmek bir sarp kale

Ya alınır ya alınmaz.

Erzurumlu Emrah

Ayrıca bakınız

Âşık Edebiyatı

Âşık Edebiyatı Nazım Biçimleri ve Türleri