HACI BEKTAŞ-I VELİ (1209-1271)

Hacı Bektaş-ı Veli'nin eserlerinin konusunu hoşgörü, sevgi ve tasavvuf
oluşturur. Akılcılık ve bilimselliği önemseyen bir sanatçıdır. Öğretilerinde
birleştiriciliği ön planda tutup her türlü bağnazlıktan uzak durmuştur. Hacı
Bektaş-ı Veli, ibadet ve günlük hayat akışında kadını erkeğin yanına almıştır.
Hacı Bektaş-ı Veli, Osmanlı padişahları tarafından da sevilmiştir. Özellikle
Hacı Bektaş-ı Veli'nin de bağlı olduğu Ahilik Teşkilatı, Osmanlı Devleti'nde
sosyal yapının gelişmesinde önemli katkılar sağlamıştır. Yine Osmanlı
ordusundaki yeniçeriler Bektaşilik kuralları esas alınarak yetiştirilmiştir.
Seferlere çıkılmadan önce yeniçeriler Bektaşi dedelerini yanlarında
götürürlerdi.
Hacı Bektaş-ı Veli, Türkçe kaleme aldığı nefesleriyle Anadolu insanına dini
tasavvufi ve ahlaki yol göstericilik yapmıştır. Özellikle de ilahileri onun
toplumdaki rolünü pekiştirmiştir. Kurmuş olduğu tarikat olan Bektaşilik, dil ve
edebiyat alanında da milli çizgiyi yansıtmıştır. Hacı Bektaş-ı Veli, ayrıca
Türk dili ve kültürünün korunması için ömrü boyunca büyük mücadeleler
vermiştir.
Hacı Bektaş-ı Veli, Horasan'dan Anadolu'ya göç ettikten sonra çok sayıda
halife yetiştirmiştir. Hayatının sonlarına doğru yetiştirdiği bu halifelerin
her birini farklı bir memlekete yollamıştır.
Hacı Bektaş-ı Veli, ömrünü
Sulucakarahöyük'te (Hacıbektaş) geçirmiştir. Mezarı da Nevşehir iline bağlı Hacıbektaş ilçesinde yer
almaktadır.
Hacı Bektaş Veli'den Güzel Sözler
Ara, bul.
Hacı Bektaş Veli'den Güzel Sözler
Ara, bul.
Bir olalım, iri olalım, diri olalım.
Düşmanınızın dahi insan olduğunu unutmayınız.
Her ne ararsan kendinde ara.
Eline, diline, beline sahip ol!
İncinsen de incitme.
İnsanın cemali, sözünün güzelliğidir.
İlimsiz yolun sonu karanlıktır.
Murada ermek sabır iledir.
Marifet ehlinin ilk makamı edeptir.
Hacı Bektaş-ı Veli'nin Eserleri
Makalat: Kelime anlamı olarak "makaleler"
anlamına gelmektedir. Tasavvuf
konusunda yazılmış ayrı ayrı bölümler halindedir. Makalat'ta Hz. Adem'in yaratılışı,
şeytan ve şeytani işler, Allah'ın birliği gibi konular ele alınmıştır. Eserde
dört kapı (şeriat, tarikat, hakikat, marifet) ve kırk makam işlenmiştir.
Makalat; Arapça yazılmış olsa da eserin
aslı bulunamamıştır. Manzum ve mensur Türkçe çevirileri bulunmaktadır.
Günümüzde bu eser hakkındaki bilgiler de bu çevirilere dayanmaktadır.
Orijinali henüz bulunmayan eserin dili sade ve anlaşılırdır.
Kitabu'l-Fevâid: İçerik olarak Makalat
eseriyle benzerlikler içerir. Eser, Türkçeye çevrilmiş ve basılmıştır.
Şathiyya: Nazım-nesir karışık yazılan bu eser oldukça kısa bir eserdir.
Besmele Şerhi (Şerh-i Besmele): Türkçe yazılmış bir eserdir. Eserde besmelenin
manası üzerinde durulmuştur. Hacı Bektaş-ı Veli, Ayet-i Kerime, Hadis-i Şerif ve bazı kıssalarla
görüşünü desteklemeye çalışmıştır.
Hacı Bektaş-ı Veli'nin Şiirlerinden Örnekler
Örnek 1
Örnek 2
HİKMET ARAR İSEN ÖZÜNE BİR BAK
Hacı Bektaş-ı Veli'nin Şiirlerinden Örnekler
Örnek 1
HACI BEKTAŞ VELİ'NİN
Sadetlü
hünkarın nazar kıldığı
İlleri
var Hacı Bektaş Veli'nin
Horasan'dan
sökün edip geldiği
Yolları
var Hacı Bektaş Veli'nin
Kulları var atlas giyer al giyer
Düldül
atları var altın çul giyer
Dervişleri
hırka giyer şal giyer
Şalları
var Hacı Bektaş Veli'nin
Bin bir ayet yazılıdır postunda
Yedi
kıral yedi şah var destinde
Altın
hilye örtüleri üstünde
La'lleri
var Hacı Bektaş Veli'nin
Dahi böyle sultan nerede olur
On
sekiz bin alem hem mevcut bilir
Kırk
konaklık yerden kurbanı gelir
Malları
var Hacı Bektaş Veli'nin
Veli'm eyder cünbüş verir cüş verir
Yine ay
gün resiminde taş verir
On'ki
imam yollanna baş verir
Kulları
var Hacı Bektaş Veli'nin
Hacı Bektaş-ı Veli
Örnek 2
HİKMET ARAR İSEN ÖZÜNE BİR BAK
Hikmet arar isen özüne bir bak
Arap'ta Acem'de Rum'da arama
Hakikat nurunun aslı hakikat
Aynada yansıyan nurda arama
Özünü bilenler özrü silendir
Arap'ta Acem'de Rum'da arama
Hakikat nurunun aslı hakikat
Aynada yansıyan nurda arama
Özünü bilenler özrü silendir
Turaplık rızayı teslim edendir
Gerçek Abdal Hakk'a hayran olandır
Kibir ile gurur horda arama
Aslolan göze nur gönülden gelir
Gerçek Abdal Hakk'a hayran olandır
Kibir ile gurur horda arama
Aslolan göze nur gönülden gelir
Sevgi muhabbette asuman erir
Ebedi sevgiyi bu toprak verir
Kudus Arafat'ta Tur'da arama
Varlık ummanında göz ol da bak
Varlık ummanında göz ol da bak
Vahdet ateşinde benliğini yak
Ayağa kalkarsan hizmet için kalk
Zulmedenden olup zorda arama
Tekke (Tasavvuf) Edebiyatı Nazım Biçimleri ve Türleri
Tekke (Tasavvuf) Edebiyatı Temsilcileri
Hacı Bektaş-ı Veli
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme