Edebiyat Okulu: Dolaylama

Anlatımı etkili kılmak için bir sözcükle anlatılabilecek bir kavram veya varlığın birden fazla sözcükle anlatılmasına dolaylama denir. Dolaylama, bir şekilde kavramın aslına bir referans ile ulaşmadır.

Dolaylama için en az iki sözcüğün olması gerekir. Dolaylamayı oluşturan kavramların anlamları üzerinde toplum bir şekilde bir uzlaşmaya varmıştır. Dolaylama çeşitli şekillerde oluşur:

Kişi Adları ile Kullanılanlar (Dolaylama Örnekleri)

Minik serçe: Sezen Aksu

Sanat güneşi: Zeki Müren

Süper star: Ajda Pekan

Cep herkülü: Naim Süleymanoğlu

Büyük kurtarıcı: Atatürk

Ulu önder: Atatürk

Bayrak Şairi: Arif Nihat Asya

Istırap Şairi: Fuzuli

Vatan Şairi: Namık Kemal

Şarkın Sultanı: Selahaddini Eyyubi

Allah'ın kılıcı: Hz Ali

Cihan padişahı: Kanuni Sultan Süleyman

Yer Adları ile Kullanılanlar (Dolaylama Örnekleri)

Kara kıta: Afrika

Türkiye'nin kalbi: Ankara

Yedi tepeli şehir: İstanbul

Peygamberler şehri: Urfa

Yavru vatan: Kıbrıs

Dünyanın tepesi: Everest

Saray yavrusu: Konak

Tahıl ambarı: Konya

Güller diyarı: Isparta

Kızıl gezegen: Mars

Altın boynuz: Haliç

Tür Adları ile Kullanılanlar (Dolaylama Örnekleri)

File bekçisi: Kaleci

Meşin yuvarlak: Top

Bacasız sanayi: Turizm

Beyaz altın: Pamuk

Altın perde: Tiyatro

Beyaz perde: Sinema

Beyaz cam: Televizyon

Beyaz iksir: Süt

Sihirli kutu: Televizyon

Yedinci sanat: Sinema

Beyaz zehir: Eroin

Derya kuzusu: Balık

Delikli demir: Tüfek

Evin direği: Baba

Ata sporu: Güreş

Altın bilezik: Sanat

Kara elmas: Kömür

Hayat arkadaşı: Eş

Filenin sultanları: Bayan basketbol takımı

On iki dev adam: Erkek basketbol takımı

Avrupa fatihi: Galatasaray

Kara kartal: Beşiktaş

Sarı kanarya: Fenerbahçe

Cümle İçerisinde Geçen Dolaylama Örnekleri

Minik serçe yine ağlattı sevenlerini.

Bir dünya rekoru daha geldi cep herkülünden.

Büyük kurtarıcı çağdaşlaşmayı her zaman bu millete bir hedef olarak göstermiştir.

Kara kıtanın masum çocukları bir kuru ekmeğe muhtaçtır.

Yedi Tepeli Şehir asırlarca kimleri ağırlamadı ki…

Peygamberler şehri yazın ziyaretçi akınına uğrar.

Yavru vatan büyük seçimini bir gün yapacak.

Bu yıl kuraklığın etkisiyle tahıl ambarımız hayal kırıklığı yarattı.

Güller diyarında yıllar önce bir çağın aydınlatıcısı yaşamış.

Kızıl gezegeni bir gün hepimiz seveceğiz.

Takımımızın file bekçisi olmasaydı dağılıp giderdik.

Bir türlü meşin yuvarlakla buluşturamadılar onu, arkadaşları.

Beyaz altın bu yıl para etmiyor.

Uyarı: Beyaz altın her cümlede dolaylama olmayabilir. "Kuyumcudan beyaz altın aldı." Bu cümledeki beyaz altın dolaylama değildir.

Yine altın perdede en büyük ödülü aldı.

Beyaz perde yakında izleyicileriyle buluşacak.

Gençlerimizi geleceğin altın sayfalarıyla buluşturmak istiyorsak beyaz zehir belasından uzak tutalım.

Herkes heyecanla derya kuzularının hareketlerini izliyordu.

Ah anam evimizin direği hastalanmış, perişan olduk gayrı!

Geleneksel ata sporu için bütün şehirlerimizde çalışma yapılacak.

Nice ocakları söndürdü kara elmas denilen bela.

Sihirli kutu çağımızda zaman hırsızı rolüne bürünmüş. ("sihirli kutu"nun dolaylama olabilmesi için televizyon anlamında kullanılması gerekir.)

Kimseye yem olmaz mekânında ormanlar kralı.

Hayat arkadaşını kısa zamanda kaybedince yıkılmıştı.

Kimseye yem olmaz mekânında ormanlar kralı.

Hayat arkadaşını kısa zamanda kaybedince yıkılmıştı.