Dertli (1772-1846)

dertli

Asıl adı İbrahim, mahlası Lütfi olan Dertli 18. ve 19. yüzyılda yaşamış Âşık Edebiyatı saz sanatçısıdır. Bolu-Gerede'de dünyaya gelmiştir. İstanbul, Konya, Mısır'da bulunmuş sonrasında ise tekrar köyüne dönmüştür. 

Aşk yüzünden usturayla kendini öldürmeye teşebbüs etmiş bu yara izinden "Dertli" mahlasını almıştır. Âşık kahvelerinde saz çalarak şiir söyleyerek geçimini sağlamaya çalışmıştır.

Dertli'nin divan, tasavvuf ve halk edebiyatlarıyla ilgili geniş bir kültürü vardır. Bektaşi geleneklerine bağlı bir şair olup şiirlerinde Bektaşilik'in izlerine rastlanır. Beşeri aşk, din, tasavvuf, sosyal ve toplumsal içerikli konular, dert, gurbet, sıkıntı şiirlerinin ana temasını oluşturur.

Dertli, toplumsal yergi içerikli şiirleriyle ünlüdür. Bu anlamda taşlamaları ön plana çıkar. "Şeytan Bunun Neresinde" adlı şiirinde saz çalmanın şeytan işi olduğunu belirtmiş bu şiiri ona büyük bir ün kazandırmıştır. Şiirlerini Dertli Divanı'nda toplamıştır. Divan, taş baskıyla birkaç kez basılmıştır.

Şiirlerinde hem aruz vezni hem de hece veznini kullanmış olan Dertli asıl başarısını hece ile yazdığı şiirleriyle göstermiştir. Sanatını lirik koşma ve semailerinde sergilemiştir. Âşık Dertli'nin özellikle aruzla yazdığı şiirlerinde dili oldukça ağırdır.

Âşık Ömer ile Fuzuli'nin tesirinde kalmış olan Dertli,  Seyrani, Erzurumlu Emrah ve Bayburtlu Zihni üzerinde etkili olmuştur. Dertli, 1846'da Ankara'da ölmüştür. Kabri daha sonraki zamanlarda Yeniçağa taşınmıştır.

 

Dertli'nin Şiirlerinden Örnekler

 

Örnek 1

ŞEYTAN BUNUN NERESİNDE

Telli sazdır bunun adı
Ne ayet dinler ne kadı
Bunu çalan anlar kendi
Şeytan bunun neresinde

Venedik'ten gelir teli
Ardıç ağacından kolu
Be Allah'ın sersem kulu
Şeytan bunun neresinde

Abdest alsan aldın demez
Namaz kılsan kıldın demez
Kadı gibi haram yemez
Şeytan bunun neresinde

İçinde mi dışında mı
Burgusunun başında mı
Göğsünün nakışında mı
Şeytan bunun neresinde

Dut ağacından teknesi
Kirişten bağlı perdesi
Behey insanın teresi
Şeytan bunun neresinde

Dertli gibi sarıksızdır
Ayağı da çarıksızdır
Boynuzu yok kuyruksuzdur
Şeytan bunun neresinde

Dertli


Örnek 2

AÇILDI SÜMBÜLLER ERİŞTİ BAHAR

Açıldı sümbüller erişti bahar
Garip bülbül gibi güllere düştüm
Aşk ile eyledim ben terk-i diyar
Zelil sefil gurbet ellere düştüm

Çıkıp cevlan eder gül yüzlü yârim
Açıldı kalmadı sabr u kararım
Yırtıcı şahine aldırdım varım
Ağlayı ağlayı yollara düştüm

Niçin cuş eyleyip çağlamayım ben
Nar-ı aşka ciğer dağlamayım ben
Niçin ah eyleyip ağlamayım ben
Dertli turna gibi göllere düştüm

Âşık Dertli

 

Örnek 3

AŞK DERDİNE DERMAN SORDUM

Aşk derdine derman sordum âlemde
Ne Eflatun bilir ne Lokman yazar
Erbab-ı aşk olan kalır matemde
Anların ahvalin perişan yazar

Cihana gelmemiş böyle dilruba
Aşk u muhabbeti başlara bela
Münkiri öldürmek sevaptır sevaptır amma
Zalim kadı üstümüze kan yazar

Dertli aşk babında olmuştur na-kam
Mastur cebininde harf-i Elif-Lam
Hakimler hakkımda yazamaz ilam
Yazarsa fermanım Alişan yazar

Âşık Dertli


Ayrıca bakınız

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder