DADALOĞLU (1785-1868)
Hayatı hakkında elimizde fazla bilgi mevcut
olmayan Dadaloğlu, 19. yüzyılda yaşamış Toros dağlarında göçebe yaşayan Türkmen
aşiretlerinin Avşar boyuna mensup bir şairdir. Babası, Âşık Musa isminde bir saz şairidir. Kayseri'nin
Tomarza ilçesinde doğan Dadaloğlu'nun asıl adı Veli'dir. Hayatı çoğunlukla
Gavurdağı ve Ahır Dağı çevrelerinde geçmiştir.
Dadaloğlu, Türkmen aşiretlerinin
yerleşik hayata geçirilmesine karşı (Osmanlı İmparatorluğu'nun Anadolu
Türkmenlerini Sivas'a yerleştirme politikası) şiirleriyle haykırırcasına dönemin
padişahına karşı çıkmıştır. "Ferman padişahın dağlar bizimdir/ Ölen ölür
kalan sağlar bizimdir." dizeleri onun karakterini yansıtan kavgacı şiiri
anlayışının ürünüdür. Dadaloğlu, bu özelliğiyle adeta Türkmen aşiretinin
sesi olur.
Dadaloğlu, şiirlerinin tamamını hece
ölçüsü ile yazmış aruz ölçüsünü ise hiç kullanmamıştır. Şiirlerinde yalın,
içli, coşkulu bir dil ve yiğitçe bir söyleyiş söz konusudur. Dili, halkın (Anadolu'daki
Türkmen boyları) konuştuğu Türkçedir. Halk söyleyişlerini önemseyip bunları
şiirleştirmiştir. Şiirleri, yazılı kaynaklar vasıtasıyla değil de sözlü gelenek
sayesinde günümüze ulaşmıştır.
Asıl hünerini türkülerinde ortaya koyan Dadaloğlu, semai, varsağı, destan ve koşma türünde de eserler vermiştir. Meydan
okuma, mertlik, başkaldırı havası içeren koçaklamaları Dadaloğlu'nu, koçaklama
türünün Köroğlu sonrası en büyük kişisi haline getirir. Kavganın olmadığı
şiirlerinde doğa güzellikleri ve âşk hâkimdir. Dadaloğlu, her türlü güzelliğe
tutkun birisidir. Koçaklama türü yanında varsağı türünde de eserleri vardır.
Mücadeleci kimliğiyle ön plana çıkan Dadaloğlu,
1868'de Sivas'ın Şarkışla ilçesinde hayata veda eder.
Dadaloğlu'nun
Şiirlerinden Örnekler
Örnek
1
KALKTI GÖÇ EYLEDİ
AVŞAR İLLERİ
Kalktı göç eyledi
Avşar illeri
Ağır ağır giden
eller bizimdir
Arap atlar yakın
eder ırağı
Yüce dağdan aşan
yollar bizimdir
Belimizde kılıcımız
Kirmani
Taşı deler
mızrağımın temreni
Hakkımızda devlet
etmiş fermanı
Ferman padişahın
dağlar bizimdir
Dadaloğlu yarın
kavga kurulur
Öter tüfek
davlumbazlar vurulur
Nice Koçyiğitler
yere serilir
Ölen ölür kalan
sağlar bizimdir
Dadaloğlu
Örnek
2
AVŞAR İÇİNDE BİR
GÜZEL GÖRDÜM
Avşar içinde bir güzel gördüm
Kozan arasında çeker göçünü
Kınalamış ayağını başını
Sırma ile örmüş sümbül saçını
Her sabah her sabah kendini öğer
Altın saç bağları topuğu döğer
Sade kaşı ile gözleri değer
Acem ülkesinin tahtla tacını
Dadaloğlu'm al yanağın gülünden
Mis kokuyor saçlarının telinden
İnce belli nazlı yârin elinden
Üç beş sene bekleyelim Hacın'ı
Kozan arasında çeker göçünü
Kınalamış ayağını başını
Sırma ile örmüş sümbül saçını
Her sabah her sabah kendini öğer
Altın saç bağları topuğu döğer
Sade kaşı ile gözleri değer
Acem ülkesinin tahtla tacını
Dadaloğlu'm al yanağın gülünden
Mis kokuyor saçlarının telinden
İnce belli nazlı yârin elinden
Üç beş sene bekleyelim Hacın'ı
Dadaloğlu
Örnek
3
ALIRIM KIZ SENİ
KOMAM İLLERE
Oturmuş ak gelin
taşın üstüne
Taramış zülfünü kaşın üstüne
Bir selam geldi başım üstüne
Alırım kız seni komam illere
Bir taş attım karlı dağlar ardına
Yuvarlandı düştü yârin yurduna
Ben yeni de düştüm sevda derdine
Alırım ahdımı komam illere
Atımın kuyruğu cura saz gibi
Divana vurmuş da ergen kız gibi
Alarmış yanağı bahar yaz gibi
Getirin kır atım göçem illere
Dadaloğlu der de oldum kastana
Gelip geçer selam verir dost bana
Göçeyim mi bilmem Namrun üstüne
Çekilem mi kahpe Bulgar illere
Taramış zülfünü kaşın üstüne
Bir selam geldi başım üstüne
Alırım kız seni komam illere
Bir taş attım karlı dağlar ardına
Yuvarlandı düştü yârin yurduna
Ben yeni de düştüm sevda derdine
Alırım ahdımı komam illere
Atımın kuyruğu cura saz gibi
Divana vurmuş da ergen kız gibi
Alarmış yanağı bahar yaz gibi
Getirin kır atım göçem illere
Dadaloğlu der de oldum kastana
Gelip geçer selam verir dost bana
Göçeyim mi bilmem Namrun üstüne
Çekilem mi kahpe Bulgar illere
Dadaloğlu
Ayrıca bakınız
Âşık Edebiyatı Nazım Biçimleri ve Türleri
Âşık Edebiyatı Temsilcileri
Dadaloğlu
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder