FIKRA

Güldürü unsurlarını kullanıp insanların gülümsemelerini sağlamak için oluşturulan kısa anlatılara fıkra denir. Fıkralarda güldürmenin yanında yol göstericilik, düşündürme, ders verme, öğüt de esas alınır. Türk edebiyatında Nasreddin Hoca, Bektaşi ve Karadeniz fıkraları en bilinen fıkralar olarak bilinir. Şehir, meslek, kurum gibi unsurlar için de fıkralar oluşturulmuştur.

Fıkra Türünün Özellikleri

Fıkralarda belli bir amaç güdülür. Genellikle bu amaç bir ders veya öğüt verme şeklindedir.
Fıkralarda ele alınan konu en kısa yoldan ve özlü bir şekilde anlatılır.
Fıkralarda mizah ve hiciv unsurları ön plandadır.
Fıkralarda çoğunlukla nükteli bir dil tercih edilir.
Fıkralar, sözlü veya yazılı şekilde olabilir.
Fıkra anlatımında sohbet üslubu egemendir.
Fıkralar, daha çok insanlar ve hayvanlarla ilgilidir.
Çok kısa fıkralarda çeşitli zeka oyunlarına rastlanabilir.
Daha çok sözlü kültürün ürünleridir.

Fıkra Türüne Örnekler

Örnek 1

Nasrettin Hoca bir gün kedisini yıkıyormuş. Yoldan geçen arkadaşı Hoca'ya: "Hocam kediyi yıkama, öldürürsün." demiş. Hoca, aldırış etmemiş ve yıkamış. Arkadaşı dönüşte, kedisinin ölümüne üzülen Hoca'yı görmüş. Adam: "Hocam, ben size kediyi yıkamayın, kedi ölür demedim mi?" demiş. Hoca: "Yıkarken ölmedi ki sıkarken öldü!" demiş.

Örnek 2

Hoca, abdest alırken su yetmemiş, o da sol ayağını yıkamamış. Namaza dururken sol ayağını kaldırmış, sağ ayağının üstünde durmuş. Cemaat, ne yapıyorsun Hoca, bu ne biçim namaz? deyince, ne yapayım demiş, sol ayağımın abdesti yok.

Örnek 3

Hoca'ya sormuşlar:

- Cenaze götürürken tabutun önünde mi yürümeli, ardında mı, sağında mı gitmek daha sevap, solunda mı? Hoca cevap vermiş:

-İçinde gitmeyin de neresinden giderseniz gidin.

Örnek 4

SEVİNEMEMEK

Temel'in karnesindeki zayıfları gören annesi sinirli sinirli Temel'e bağırır:
-Ha bu nedur? Geçen yıl sinif birincisudun, bu yıl sonuncu olmişsun!

Temel gayet sakin cevaplar:
-Anacuğum geçen yıl sen çok sevinmiştun bırak bu yıl da başka analar sevinsun da!

Örnek 5

BAŞARILI ERKEK

Trabzon'da adamın biri yolda gördüğü tuhaflık üzerine sorar:
-Beyefendi, sana demokrasi ve hak adına bir soru soracağım.
-Buyur sor?
-Şu geriden gelen teyze hanımınız mı?
-Evet, ne olmuş?
-Demokrasi ve hak adına sen bu vaziyetten utanmıyor musun? Sen önde hanımın arkada.
-Niye utanayım ki? Her başarılı erkeğin arkasında bir hanım yok mudur?
-Vaaar!
-Eee! Ben de başarılı bir erkeğim.

Örnek 6

BİLET

Temel ile Fadime biraz kültür ve sanatla ilgilenmeye karar verir. Bunun üzerine tiyatroya gidip bilet kuyruğuna girerler. Arada hangi oyuna bilet alacakları konusunda da fikir edinmek için etraflarına bakınıyor, kulak kabartıyorlarmış:

-Kerem ile Aslı'ya 2 bilet.

-Romeo ve Juliet'e 2 bilet.

-Yusuf ile Züleyha'ya iki bilet.

Sıra bizimkilere gelmiş:

Temel ile Fadime'ye 2 bilet.

Örnek 7

SORULAR KOLAY MI?

Temel sınavdan çıkan oğluna sordu:
-Uşağum nasi geçti, sorular zor miydi?
Oğlu omzunu silkti ve şahane cevabı verdi:
-Yok babacuğum, sorular kolaydi ama cevaplari çok zor idi.

Örnek 8

NASIL DEVE

İki arkadaş hayvanlar hakkında konuşuyorlardı:
Biri diğerine sordu:
-Sırtında kamburu olan hayvana ne denir?
-Bunu herkes bilir deve tabi ki.
-Tamam peki ya iki kamburu olana ne denir?
Arkadaşı bilmiş bir edayla cevaplar:
-Hecin devesi...
Arkadaşı şaşırır ve soruyu biraz daha zorlaştırır.
-Pekii bunu bil o zaman, üç kamburu olana?
-Ona da kamburu çıkmış hecin devesi derler.

Örnek 9