FIKRA
Güldürü unsurlarını kullanıp insanların gülümsemelerini
sağlamak için oluşturulan kısa anlatılara fıkra denir. Fıkralarda güldürmenin yanında yol
göstericilik, düşündürme, ders verme, öğüt de esas alınır. Türk edebiyatında
Nasreddin Hoca, Bektaşi ve Karadeniz fıkraları en bilinen fıkralar olarak
bilinir. Şehir, meslek, kurum gibi unsurlar için de fıkralar oluşturulmuştur.
Fıkra Türünün Özellikleri
- Fıkralarda belli bir amaç güdülür. Genellikle bu amaç bir ders veya öğüt verme şeklindedir.
- Fıkralarda ele alınan konu en kısa yoldan ve özlü bir şekilde anlatılır.
- Fıkralarda mizah ve hiciv unsurları ön plandadır.
- Fıkralarda çoğunlukla nükteli bir dil tercih edilir.
- Fıkralar, sözlü veya yazılı şekilde olabilir.
- Fıkra anlatımında sohbet üslubu egemendir.
- Fıkralar, daha çok insanlar ve hayvanlarla ilgilidir.
- Çok kısa fıkralarda çeşitli zeka oyunlarına rastlanabilir.
- Daha çok sözlü kültürün ürünleridir.
Fıkra Türüne Örnekler
Örnek 1
Nasrettin Hoca bir gün kedisini
yıkıyormuş. Yoldan geçen arkadaşı Hoca'ya: "Hocam kediyi yıkama, öldürürsün."
demiş. Hoca, aldırış etmemiş ve yıkamış. Arkadaşı dönüşte, kedisinin ölümüne
üzülen Hoca'yı görmüş. Adam: "Hocam, ben size kediyi yıkamayın, kedi ölür
demedim mi?" demiş. Hoca: "Yıkarken ölmedi ki sıkarken öldü!"
demiş.
Örnek 2
Hoca, abdest alırken su yetmemiş, o da
sol ayağını yıkamamış. Namaza dururken sol ayağını kaldırmış, sağ ayağının
üstünde durmuş. Cemaat, ne yapıyorsun Hoca, bu ne biçim namaz? deyince, ne
yapayım demiş, sol ayağımın abdesti yok.
Örnek 3
Hoca'ya sormuşlar:
Hoca'ya sormuşlar:
-
Cenaze götürürken tabutun önünde mi yürümeli, ardında mı, sağında mı gitmek
daha sevap, solunda mı? Hoca cevap vermiş:
-İçinde
gitmeyin de neresinden giderseniz gidin.
Örnek 4
SEVİNEMEMEK
Temel'in karnesindeki
zayıfları gören annesi sinirli sinirli Temel'e bağırır:
-Ha bu nedur? Geçen yıl sinif birincisudun, bu yıl sonuncu olmişsun!
-Ha bu nedur? Geçen yıl sinif birincisudun, bu yıl sonuncu olmişsun!
Temel gayet sakin cevaplar:
-Anacuğum geçen yıl sen çok sevinmiştun bırak bu yıl da başka analar sevinsun da!
-Anacuğum geçen yıl sen çok sevinmiştun bırak bu yıl da başka analar sevinsun da!
Örnek 5
BAŞARILI ERKEK
Trabzon'da
adamın biri yolda gördüğü tuhaflık üzerine sorar:
-Beyefendi, sana demokrasi ve hak adına bir soru soracağım.
-Buyur sor?
-Şu geriden gelen teyze hanımınız mı?
-Evet, ne olmuş?
-Demokrasi ve hak adına sen bu vaziyetten utanmıyor musun? Sen önde hanımın arkada.
-Niye utanayım ki? Her başarılı erkeğin arkasında bir hanım yok mudur?
-Vaaar!
-Eee! Ben de başarılı bir erkeğim.
-Beyefendi, sana demokrasi ve hak adına bir soru soracağım.
-Buyur sor?
-Şu geriden gelen teyze hanımınız mı?
-Evet, ne olmuş?
-Demokrasi ve hak adına sen bu vaziyetten utanmıyor musun? Sen önde hanımın arkada.
-Niye utanayım ki? Her başarılı erkeğin arkasında bir hanım yok mudur?
-Vaaar!
-Eee! Ben de başarılı bir erkeğim.
Örnek 6
BİLET
Temel ile
Fadime biraz kültür ve sanatla ilgilenmeye karar verir. Bunun üzerine
tiyatroya gidip bilet kuyruğuna girerler. Arada hangi oyuna bilet
alacakları konusunda da fikir edinmek için etraflarına bakınıyor, kulak
kabartıyorlarmış:
-Kerem ile Aslı'ya 2 bilet.
-Romeo ve Juliet'e 2 bilet.
-Yusuf ile Züleyha'ya iki bilet.
Sıra bizimkilere gelmiş:
Temel ile Fadime'ye 2 bilet.
Örnek 7
SORULAR KOLAY MI?
Örnek 7
SORULAR KOLAY MI?
Temel sınavdan çıkan oğluna
sordu:
-Uşağum nasi geçti, sorular zor miydi?
Oğlu omzunu silkti ve şahane cevabı verdi:
-Yok babacuğum, sorular kolaydi ama cevaplari çok zor idi.
-Uşağum nasi geçti, sorular zor miydi?
Oğlu omzunu silkti ve şahane cevabı verdi:
-Yok babacuğum, sorular kolaydi ama cevaplari çok zor idi.
Örnek 8
NASIL DEVE
İki arkadaş hayvanlar
hakkında konuşuyorlardı:
Biri diğerine sordu:
-Sırtında kamburu olan hayvana ne denir?
-Bunu herkes bilir deve tabi ki.
-Tamam peki ya iki kamburu olana ne denir?
Arkadaşı bilmiş bir edayla cevaplar:
-Hecin devesi...
Arkadaşı şaşırır ve soruyu biraz daha zorlaştırır.
-Pekii bunu bil o zaman, üç kamburu olana?
-Ona da kamburu çıkmış hecin devesi derler.
Biri diğerine sordu:
-Sırtında kamburu olan hayvana ne denir?
-Bunu herkes bilir deve tabi ki.
-Tamam peki ya iki kamburu olana ne denir?
Arkadaşı bilmiş bir edayla cevaplar:
-Hecin devesi...
Arkadaşı şaşırır ve soruyu biraz daha zorlaştırır.
-Pekii bunu bil o zaman, üç kamburu olana?
-Ona da kamburu çıkmış hecin devesi derler.
Örnek 9
KAZMA KILIFI
Köylülerden biri Konya'da ayakkabıcılar çarşısına gitmiş. Vitrinlere bakınırken çizmeler dikkatini çekmiş. Hayatında ilk defa gördüğü bu çizmeler çok hoşuna gitmiş. Bir çizme alıp ayağına giymiş, köyüne gelmiş. Ayağındaki çizmeleri gösterip Nasreddin Hoca'ya sormuş;
- "Bu nedir?"
- "Ne var bunu bilmeyecek" demiş Hoca, "Kazma kılıfıdır."
Ayrıca bakınız
Ayrıca bakınız
Anonim Halk Edebiyatı Düzyazı Türleri
Fıkra
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme