Edebiyat Okulu: Anonim Halk Edebiyatı

Halk tarafından uzun bir zaman diliminde oluşturulmuş, halkın ortak malı olan ürünlerden oluşan edebiyata Anonim Halk Edebiyatı denir. Ortak halk edebiyatı olarak da adlandırılan bu edebiyat ürünlerinin ilk söyleyeni olmalarına karşın sahipleri belli değildir. Anonim Halk Edebiyatı sözlü geleneğe bağlı bir edebiyattır.

Anonim Halk Edebiyatı'nda halk hikâyeleri önemli yer tutar. Bu ürünlerde nazım ve nesir iç içedir. Halk hikâyeleri, daha çok aşk hikâyelerinden oluşur. Tahir ile Zühre, Kerem ile Aslı, Arzu ile Kamber gibi. Köroğlu, Battal Gazi gibi kahramanlık hikâyeleri de halk hikâyeleri içerisinde önemli bir yer tutar.

Masal, Anonim Halk Edebiyatı'nda diğer önemli bir türdür. Halkın hayal gücünün ürünü olan masallar, olağanüstü özellikler taşır. Efsane türü de tarih ve kişilerle ilgili olağanüstü özellikler taşıyan bir tür olarak anonim halk edebiyatında karşımıza çıkar.

Çeşitli varlıkları soru şeklinde ipuçları da barındırarak cevapları buldurmaya yönelik bir tür olan bilmece; mizah ve eleştiri unsurlarının yer aldığı kısa hikâyeler olan ve Nasreddin Hoca ile tanınan bir tür olan fıkra; Karagöz ve Hacivat'ın iki temel tip olarak ön plana çıktığı ve hayal oyunu olarak da adlandırılan karagöz; açık bir alanda ortada oynanan şive taklitlerine dayalı Pişekâr ve Kavuklu'nun iki ana tipi oluşturduğu ortaoyunu, anonim halk edebiyatının nesir alanındaki başlıca türlerini oluşturur.

Anonim Halk Edebiyatı'nın Başlıca Özellikleri

Anonim Halk Edebiyatı'na ait ürünler halkın ortaklaşa oluşturduğu ürünlerdir.
Mani, masal, türkü, halk hikâyeleri, destan, bilmece ve atasözleri bu edebiyatın başlıca ürünlerini oluşturur. Mani ve türkü daha çok tercih edilir.
Aşk, yiğitlik, ölüm, hasret, özlem, toplumsal aksaklıklar gibi bütün insanlığı ilgilendiren konular işlenir.
Dil, açık, anlaşılır ve yalındır.
Yer yer halk söyleyişlerine yer verilir.
Anlatımda süse, mecaza ve edebi sanatlara pek yer verilmez.
Şiirde uyak olarak yarım ve cinaslı uyak tercih edilir.
Nazım birimi çoğunlukla dörtlüktür.
Şiirde hece ölçüsü kullanılır. Hece ölçüsünün 7'li, 8'li ve 11'li kalıpları daha çok tercih edilmiştir.
Sözlü geleneğe bağlı bir edebiyat olduğu için ürünler nesilden nesile geçtikçe değişikliğe uğramıştır.
Anonim halk edebiyatı, somut ve gerçeklerle iç içe bir edebiyattır.