Edebiyat Okulu: Mehmet Fuat Köprülü

MEHMET FUAT KÖPRÜLÜ (1890-1966)

Siyasetçi, tarihçi ve yazar kimlikleriyle bilinen Mehmet Fuat Köprülü, 4 Aralık 1890'da İstanbul'da doğdu. Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa'nın soyundan gelir.

Mehmet Fuat Köprülü, ilkin Ayasofya Rüştiyesi ve Mercan İdadisini bitirdi. Sonra İstanbul Hukuk Fakültesine devam etti. 1909'da fakülteyi bırakarak edebiyat, felsefe ve tarih alanlarında özel olarak çalışmaya başladı. İstanbul'da çeşitli okullarda öğretmenlik yaptı.

Mehmet Fuat Köprülü, Türk edebiyatı üzerinde yaptığı çalışmalar ile tanındı. 1909'da Fecr-i Ati Topluluğu'na katıldı. 1910'da Ziya Gökalp'ın etkisiyle Milli Edebiyat akımını benimsedi. Türk tarihinin ilk dönemlerine kadar inceleme çalışmaları yaptı. 1913'te Türk edebiyatının inceleme yöntemlerini "Türk Edebiyatı Tarihinde Usul" yazısında dile getirdi.

Mehmet Fuat Köprülü, ilk büyük eseri olan "Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar" kitabını yayımlamasıyla tanındı. Edebiyat Fakültesi dekanı olduktan sonra "Türkiye Tarihi" ve "Türkiyat Mecmuası" eserlerini çıkardı. 1932-1934 yılları arasında "Divan Edebiyatı Antolojisi"ni çıkardı. 1933'te ordinaryüs profesör olarak büyük ün sahibi oldu. Mehmet Fuat Köprülü, ayrıca İstanbul Üniversitesi'nde birkaç kez de dekanlık yaptı.

Mehmet Fuat Köprülü, 1924'te Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarlığı'na atandı. 1924'te yine İstanbul Üniversitesindeki görevine geri döndü. Türk Enstitüsü'nü kurdu. Türk Tarih Encümeni Başkanlığına da seçilen Köprülü sonrasında siyasete atıldı.

Mehmet Fuat Köprülü, 1934 yılında seçimleri kazanarak Kars'tan milletvekili oldu. Türk siyasal yaşamında çok partili sisteme geçişle birlikte CHP'den ayrılıp Demokrat Parti'ye geçti. Bu partinin kurucuları arasında yer aldı. 1950'de kurulan I. Adnan Menderes hükümetinde Dışişleri Bakanı oldu. 1956'da da devlet bakanı görevine atandı. Daha sonra siyasetten ayrılıp Türk Edebiyatı ile ilgili çalışmalar yaptı. Ayrıca Türk Halk Edebiyatı araştırmalarına yöneldi.

28 Haziran 1966'da İstanbul'da vefat eden Mehmet Fuat Köprülü, Çemberlitaş'ta bulunan Köprülü Mescidi'ne bitişik aile kabristanında babasının yanına defnedildi.

Edebi Kişiliği

İlk zamanlarında Fecriati topluluğunda yer alan sanatçı sonraları Milli Edebiyat akımına katıldı. Milli Edebiyat'a katılmasıyla sanatsal içerikli yapıtlardan ziyade bilimsel eserler üzerine çalışmalar yaptı.
Ziya Gökalp'ın çıkardığı Yeni Mecmua'da hece ölçüsünü kullanarak ulusal temaları işleyen şiirler kaleme aldı.
"Türkiye Enstitüsü"nü kuran Köprülü, Türk kültürü, Türk dili ve uygarlığı bilimi alanlarında önemli çalışmalarda bulundu.
Çok genç yaşlarda profesör olan yazar, tarih ve edebiyat alanında Batılı görüşe sahip ilk bilginimiz sayılır.
Mehmet Fuat Köprülü, Türkçü bir tarih ve bilim görüşünden yola çıkmıştır. Türk tarihinin ilk dönemlerine kadar inmiş ilk Türk topluluklarının tarih ve edebiyatlarını incelemiştir.
Asıl önemli yanı bilim adamı kimliği olan Mehmet Fuat Köprülü, Divan ve Halk şairleri üzerinde incelemeler yapmış; Hoca Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Erzurumlu Emrah, Gevheri gibi yazın alanındaki önemli şahsiyetleri edebiyatımıza tanıtmıştır.
Türk edebiyat tarihi ile ilgili önemli araştırmalarda bulunan Köprülü, Türk edebiyatı tarihini bir metot dâhilinde tanıtır. Türk edebiyatını bilimsel yöntemlerle inceleyen ilk bilim adamıdır. Edebiyatı, "tarih-eser-şahıs" üçgeninde modern ve bilimsel yöntemlerle işlemiştir.
Mehmet Fuat Köprülü, Türklerin kendi kültür ve medeniyetini yabancılardan öğrenmesine karşı çıkmış çalışmalarını da bu ilke doğrultusunda devam ettirmiştir.
Ankara ve İstanbul Üniversitesi'nde profesörlük unvanıyla görev yapmıştır.
Eserlerini, Milli Edebiyat dil anlayışına uygun olarak sade bir Türkçe ve akıcı bir üslupla yazar.
Edebiyat tarihi başta olmak üzere makale ve inceleme türlerinde edebiyatımıza binlerce eser kazandırır. "Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar", "Türk Edebiyat Tarihi", "Divan Edebiyatı Antolojisi", "Türk Saz Şairleri" en önemli eserleri olarak ön plana çıkar.