Edebiyat Okulu: Hamdullah Suphi Tanrıöver

HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER (1885-1966)

Mütareke ve Cumhuriyet dönemlerinde yaptığı coşkulu konuşmalarıyla tanınan siyaset adamı, şair ve yazar Hamdullah Suphi Tanrıöver, 3 Mart 1885'te İstanbul'un Aksaray ilçesinde dünyaya geldi. Tanzimat Dönemi'nin bilim ve siyaset adamlarından olan Abdüllatif Suphi Paşa'nın oğludur. Şiire çok genç yaşta merak salan Hamdullah Suphi Tanrıöver, ilk ürünlerini amcası Samipaşazade Sezai'nin Paris'te çıkardığı Şura-yı Ümmet gazetesinde yayımlar

Hamdullah Suphi Tanrıöver, oldukça kültürlü bir ortamda büyüdü. Nümune-yi Terakki İlkokulu'nu bitirdikten sonra liseyi Galatasaray Lisesinde okudu. Okuldan mezun olduktan sonra öğretmenlik mesleğini seçti. Farklı okullarda hitabet, Fransızca ve edebiyat dersleri verdi.

1909'da Fecr-i Ati Topluluğu'na; 1911'de de Milli Edebiyat akımına katıldı. 1912'de Türk Ocağı'na girip ocağın başkanı oldu. Farklı zamanlarda 34 yıl Türk Ocağı başkanlığını yaptı. İsmi adeta bu kurum ile özdeşleşir.

Hitabeti oldukça güçlü olan Hamdullah Suphi Tanrıöver, Milli Mücadele döneminde etkili konuşmalar yaptı. İzmir'in ve İstanbul'un işgal edilmesi ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında TBMM'de yaptığı konuşmaları büyük bir heyecan oluşturdu. "Tanrıöver" soyadı da Atatürk tarafından kendisine verildi.

Hamdullah Suphi Tanrıöver, son Osmanlı Meclis-i Mebusanın Antalya üyesi seçildi. Mecliste Misak-ı Milli lehine konuşmalar yaptı. Meclisin kapatılmasından sonra Ankara'ya gidip Milli Mücadele'ye katıldı. TBMM'de milletvekili seçildi. İki dönem İstanbul milletvekili olarak görev yapan Hamdullah Suphi Tanrıöver, iki kez de Milli Eğitim Bakanlığı görevini yürüttü.

Türk Ocakları'nın kapanması üzerine 1931'de Bükreş Büyükelçiliği'ne atandı. Burada 13 yıl kaldı. 1944'te büyükelçilikten emekliye ayrıldı ve siyasete geri döndü. Üç dönem daha farklı illerin temsilcisi olarak milletvekillilik yaptı.

Hitabetlerini "Dağyolu", makalelerini "Günebakan" kitaplarında toplayan Hamdullah Suphi Tanrıöver, 10 Haziran 1966'da İstanbul'da vefat etti. Cenazesi Edirnekapı Merkezefendi Mezarlığı'na defnedildi.

Edebi Kişiliği

Fecriati Edebiyatı ile şiir yazmaya başlayan Hamdullah Suphi Tanrıöver, sonrasında Milli Edebiyat akımına katıldı.
Siyasi kimliği, yazarlık ve şairlik kimliğinin önünde olan bir kişi olarak bilinir.
Türkçülük ülküsünün en ateşli savunucularındandır.
Çok genç yaşta İstanbul Üniversitesinde edebiyat tarihi profesörü olarak görev yaptı.
Kurtuluş Savaşı sırasında halkta milli bilinç uyandırmakta söylevleriyle ön plana çıkar. Konuşmaları coşku ve heyecan unsurlarıyla doludur. Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında TBMM'de yaptığı coşkulu konuşmalarından "Milli Hatip" olarak tanındı.
Milli Eğitim Bakanlığı koltuğunun ilk sahibidir.
Mehmet Akif Ersoy'u İstiklal Marşı yarışmasına katılmasını teşvik eden kişi olan Hamdullah Suphi Tanrıöver aynı zamanda İstiklal Marşı'nı TBMM'de okuyan ilk kişi unvanına sahiptir.
Şiirlerinde ve nutuklarında oldukça resmi bir üslup takınmıştır.
Konuşmalarının birkaçını "Dağ Yolu" kitabında; yazıları da "Günebakan" kitabında derler.
Şiir, mizah, öykü türlerinde de eserler vermişse de Hamdullah Suphi Tanrıöver, hep bir hatip olarak tanınmıştır.