Memduh Şevket Esendal, savaş ve göçler yüzünden çocukluğunda düzenli bir eğitim görmeyip kendi kendine Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenir.
Çıkan savaşlardan ailesiyle birlikte bütün varlıklarını geride bırakarak İstanbul'a göç etmek zorunda kalır. Bu göç esnasında bütün mal varlıklarını kaybettiklerinden Mehmet Şevket Esendal oldukça sıkıntılı bir süreç geçirerek büyüdü. Babasının 1908'de hayatını kaybetmesiyle ailesinin geçim sorumluluğunu üstlendi ve memuriyete başladı.
Memduh Şevket Esendal, 1906'da İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye oldu. Bu esnada Anadolu Vilayetleri Müfettişliği ile görevlendirildi. Bu görev ile Esendal, Anadolu'yu tanıma fırsatı buldu. Ayrıca Teşkilat-ı Mahsusa'nın Ankara temsilciliğini yaptı. İngilizlerin İstanbul'u işgal etmesi nedeniyle oradan kaçmayı başaran Memduh Şevket Esendal, İstanbul Hükümeti tarafından takip edildiğini fark edince de bir süre İstanbul ve İtalya'da saklanmak zorunda kaldı. Mustafa Kemal'in çağrısıyla tekrar yurda döndü.
Mehmet Şevket Esendal, Bakü'ye ilk yurt dışı temsilcisi olarak atandı. Bakü'de, esirlerimizin yurda dönmesinde önemli görevler üstlendi. 1924'te Rusya'nın bağımsız Azerbaycan devletine son vermesiyle Bakü'de bulunan Türk temsilciliği kapandı ve kendisi de yurda döndü.
Memduh Şevket Esendal, 1925'te Türkiye'ye döndüğünde Galatasaray Lisesi ve Kabataş Lisesinde coğrafya öğretmeni olarak atandı. Bir yandan da yazın çalışmalarını yürüttü. İlk öykülerini "Meslek" adlı gazetede yayımladı. "Miras" ismindeki romanı da yine bu gazetede yayımlandı.
1925'te yeniden elçi olarak görevlendirildi. Bu sefer Tahran'a elçi olarak atandı. Türkiye ile İran'ın arası bozulunca Tahran elçiliği görevini bırakan Memduh Şevket Esendal, elçilik dönüşünde Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle CHP Merkez İdare Heyeti'ne alındı. 1931-1933 yılları arasında TBMM'de Elazığ milletvekili sıfatıyla görev yaptı. Kabil büyükelçiliğine atanması nedeniyle milletvekilliğinden ayrıldı. 1933-1941 yılları arasında Kabil büyükelçiliği görevlerinde bulundu. "Ayaşlı ve Kiracıları" ismindeki eserini bu elçilik sırasında yayımladı.
Memduh Şevket Esendal, Kabil dönüşünde Bilecik milletvekili olarak TBMM'de görev yaptı. 1942-1945 yılları arasında CHP Genel Sekreterliği görevini yürüttü. Sonrasında yalnızca edebiyatla ilgilenmeye başladı. Öyküleri; "Sanat ve Edebiyat", "Seçilmiş Hikâyeler", "Ulus", "Hisar", "Ülkü", "Pazar Postası" gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.
Memduh Şevket Esendal, 16 Mayıs 1952'de Ankara'da öldü. Cenazesi, Ankara Cebeci Mezarlığı'na defnedildi.
Edebi
Kişiliği
- Ömer Seyfettin ve Sait Faik Abasıyanık ile Türk
hikâyeciliğinde üç büyük isimden biri sayılır.
- Durum-kesit (Çehov Tarzı) öykücülüğünün Türk
edebiyatındaki güçlü temsilcisidir. Edebiyat çevrelerinde "Yerli
Çehov" olarak anılır.
- Memduh Şevket Esendal'in eserlerinde güçlü gözlem
yeteneği ön plandadır.
- Eserlerinde açık, anlaşılır, sade ve süsten uzak
bir konuşma dilini kullanır.
- Hayatı ve olayları nesnel bir şekilde
anlatmıştır. Edebiyatsız edebiyat yapmaya özen göstermiş hikâyelerinde
olağanüstü varlık ve olaylara yer vermemiştir.
- Memduh Şevket Esendal, konuşur gibi içtenlikle ve
büyük bir iyimserlikle olaylara yaklaşan bir hikâyecidir. Çehov'un
karamsar bakışından uzak; insanlara ümit, neşe ve kuvvet veren yazılardan
hoşlandığını bizzat dile getirmiştir. Yazar, yer yer mizaha da
başvurmuştur.
- Eserlerinde halkın içinde ilgi çekmeyen kişileri,
bunların da önemsiz davranışlarını işler. Yani yapıtlarında sıradan
insanların gündelik yaşamlarını anlatır. Bu kişilerin de birkaç saatlik
serüvenini ön plana çıkarır.
- Köylü, esnaf, emekli, orta sınıf, mektepli,
çırak, aylak, ev kadını ve küçük memur tipleri eserinde geçen kişileri
oluşturur.
- Yoksulluk, yolsuzluk, çirkin şeyleri realist bir
üslupla işler.
- Memduh Şevket Esendal, şiirle ilgilenmemiş sadece
roman ve hikâye türünde eser vermiştir.
- İstanbul'un "Aksaray" semti eserlerinde
mekân olarak önemli yer tutar. Burada alınterileriyle geçinen yoksul
çevreler ile çeşitli kasaba, konak ve köyleri anlatmıştır. Kişilerini de
daha çok buradan seçmiştir.
- Memduh Şevket Esendal, hayatı boyunca resim
yapmayı ilke edinmiş bol bol resim ve karikatür yayımlamıştır.
- Siyasetçi ve edebiyatçı kimliklerini birbirinden
ayrı tutmak için yazılarında "M.Ş.E., Mustafa Memduh, Mustafa
Yalınkat, İstemoğlu, M. Oğulcuk" gibi takma isimler kullandı. Edebiyat
hayatı boyunca sayısı on ikiyi bulan takma adla anılmıştır.
- Ömer Seyfettin'in çağdaşı olmasına karşın
öykülerini Cumhuriyet'ten sonra yayımlamıştır.
- 1934'te yayımlanan "Ayaşlı ve
Kiracıları" romanı bilinen en önemli eseridir. Türk toplumunun değer yargılarındaki
çözülme ve bunun sonucu olan bozulmaların kişi, aile ve toplumu hangi
noktalara sürüklediğini gözler önüne seren bir romandır. Roman, 1942 CHP
roman yarışmasında dereceye girmiştir.
- "Oğullarıma Mektuplar" ve "Kızıma
Mektuplar" kitaplarında çocuklarına yazdığı mektuplara yer vermiştir.
Roman
Ayyaşlı
ve Kiracıları
Vassaf
Bey
Miras
Hikâye
Otlakçı
Mendil
Altında
Bir
Kucak Çiçek
Hava
Parası
Temiz
Sevgiler
Kelepir
İhtiyar
Çilingir
Veysel
Çavuş
Ev
Ona Yakıştı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder