Edebiyat Okulu: Ali Canip Yöntem (1887-1967)

Şair, yazar, araştırmacı ve siyasetçi kimlikleriyle tanınan Ali Canip Yöntem, 1887'de İstanbul'da doğdu. Babası Evkaf Nezareti Cihat Kalemi mensuplarından Halil Saip Bey, annesi Hafize Nuriye Hanım'dır.

Eğitimine Üsküdar Gülfem Mektebinde başlar. Sonra Toptaşı Askeri Rüştiyesinde devam eder. Öğrenimine devam etmekteyken babasının Selanik'e sürgün edilmesi nedeniyle öğrenimini Selanik Mülkiye İdadisinde sürdürür. Edebiyata olan ilgisi de bu okulda öğrenciyken başlar.

Ali Canip Yöntem, 1908'den sonra yazın hayatına başladı. "Aşiyan", "Bahçe", "Kadın" mecmualarına şiir ve makaleler yazdı. Sonrasında teklif üzerine Fecr-i Ati Topluluğu'na katıldı. 1911'de Genç Kalemler dergisinde başyazar oldu. Ömer Seyfettin ile birlikte "Yeni Lisan" hareketine öncülük etti. Milli Edebiyat akımının kuruluşuna zemin hazırladı.

Ali Canip Yöntem, Selanik Hukuk Mektebinin son sınıfında okurken öğretmenliğe başladı. Bazı okullarda dersler verdikten sonra Balkan Savaşı'nın başlamasıyla eğitimini bırakmak zorunda kalıp İstanbul'a döndü. İstanbul'da "Türk Yurdu" dergisinde yazı hayatını sürdürdü. Daha sonra çeşitli tarihlerde farklı okullarda öğretmenlik yaptı.

İstanbul'un işgal edilmesinden sonra Anadolu'ya geçerek Milli Mücadele'ye katıldı. Trabzon Sultanisi Müdürlüğü ve Giresun Maarif Müdürlüğü görevlerini yürüttü. 1926'da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümünde edebiyat dersleri verdi. Ayrıca lise edebiyat programlarının düzenlenmesi ve ders kitaplarının hazırlanmasında görev aldı. 1932'de Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer aldı.

Ali Canip Yöntem, 1934 seçimlerinde IV, V. ve VI. dönem Ordu milletvekili olarak TBMM'ye girdi. Milletvekillikten ayrıldıktan sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde 18. Asır Türk Edebiyatı profesörü oldu. 1950'de yeniden siyasete dönüp Demokrat Parti'den Bursa milletvekilli olarak görev aldı.

26 Ekim 1967'de geçirdiği felç sonucu hayatını kaybeden Ali Canip Yöntem, Sahra-yı Cedid Mezarlığı'na defnedildi.

Edebi Kişiliği

Edebiyat hayatına şiirle başlar.
"Yeni Lisan" hareketinin savunucuları arasında yer alır. Ali Canip Yöntem'in en büyük hizmeti sayılan bu hareketteki görevi ömrünün sonuna kadar sürer.
Şiirlerini ilk kez Fecriati topluluğuna girdiği zaman yazar. Daha sonra yazın hayatına Milli Edebiyat Topluluğu'nda devam eder.
Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp ile beraber 1911'de "Genç Kalemler" dergisini çıkarır ve bu derginin başyazarlığını yapar.
Hece ölçüsü ve yalın bir dille şiirler kaleme alan Ali Canip Yöntem, hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerini "Yeni Mecmua"da yayımlar.
Lise düzeyinde çıkardığı ders kitapları yıllarca okullarda okutulur.
Edebiyat ve sanatla alakalı eleştiriler yazar.
Makale ve edebiyat tarihçiliği ile de ün yapar.
"Polemikçi" sıfatıyla da tanınır. Bu konuda özellikle Cenap Şahabettin ile girdiği tartışma önemlidir. Bunu, "Milli Edebiyat ve Cenap Bey'le Münakaşalarım" adıyla yayımlar. Cenap Şahabettin, Edebiyat-ı Cedide zevk ve tarzını; Ali Canip Yöntem de yerli ve milli olanı savunur.
Ali Canip Yöntem, Yeni Lisan tartışmaları ile ismini duyurur. Dilin sadeleşmesi ve Türk şiirinin millileşmesi için çalışır.
Tek şiir kitabı "Geçtiğim Yol" adlı eseridir.
Makalelerini "Milli Edebiyat Meselesi ve Cenap Beyle Münakaşalarım" adlı kitapta toplar.