Asıl adı Hüseyin olan Sümmani, 1861'de
Erzurum'un Narman ilçesinin Samikale köyünde dünyaya gelir. Babası çobanlık
yaptığından Sümmani de küçük yaşlardan itibaren çobanlık yapmaya başlar.
Doğu Anadolu'daki âşıklık geleneğine bağlı
olan Sümmani âşık olup şiir söylemiştir. Ömrü boyunca birçok çırak
yetiştirmiş olan Sümmani, badeli halk ozanları içerisinde anılır. Bade içmesi
ve rüyada âşık olması bunun delilleri olarak yer alır.
Sümmani, daha 11 yaşındayken 18 saat süren
çok uzun bir uykuya dalar. Bu esnada gördüğü bir rüyada üç derviş ona bade
içirir. Bu esnada Sümmani'ye Badehşan'da yaşayan Abbas Han'ın kızı Gülperi'nin
suretini gösterirler. Bunun üzerine Sümmani âşk ateşine düşer. Ömrü boyunca
Hayali sevgilisi olan Gülperi'yi bulmak için birçok ülkeyi dolaşır. Bu arada
yaşadığı maceraları Sümmani ile Gülperi hikâyesinde anlatır.
Şiirlerinde daha çok tasavvuf, sevgi ve
nasihat konularını işlemiş olan Sümmani, şiirlerini genellikle hece ölçüsüyle
yazmıştır. Özellikle hecenin 11'li kalıbını tercih etmiştir. Halk
söyleyişlerinin en güzel örneklerini orijinal buluşlarıyla vermeye çalışmıştır.
Sümmani, âşıklık geleneğinde kendi tarzı olan Sümmani tarzının sahibidir. Sümmani ağzı olarak da nitelendirilen bu ezgi, birçok türküde kullanılır.
Sümmani, birçok destan, semai, koşma ve hikâye kaleme almıştır. Destanlarında deprem, sosyal konular yangın gibi acıları; semai ve koşmalarında ise aşk, insan ve doğa sevgisini işlemiştir.
Sümmani, 1915'te doğduğu yer olan Erzurum'un Narman ilçesinin Samikale köyünde vefat eder. Aynı anda hayali sevgilisi olan Gülperi de ölür.
Sümmani'nin Şiirlerinden Örnekler
UYANDIM GAFLETTEN OLDUM PERİŞAN
Uyandım gafletten oldum perişan
Bir nur doğdu âlemler oldu ürüşan
Selam verdi geldi üç-beş dervişan
Lisanları bir hoş sedasın tek tek
…
Aldılar abdesti uyandım habran
Aslımız yapılmış hak ü turabtan
Üç harf okuttular yeşil yapraktan
Okudum harfini noktasın tek tek
Okudum harfini zihnim bu!andı
Yalelerim göz göz oldu sulandı
Baktım çar etrafa kadeh dolandı
Nuş ettim kırkların mahlesin tek tek
Nuş ettim badesin gördüm rengini
Tam on sekiz saat sürdüm cengini
Yar yüzünde saydım üç beş bengini
Halhalın altında hırdasın tek tek
Dediler: Sümmani gel etme meram
Adamı çürütür dert ile verem
Sen içün dünyada kavuşmak haram
Hüdam böyle salmış kalemin tek tek
Sümmani
Örnek 2
ERVAH-I EZELDEN LEVH Ü KALEMDEN
Ervah-ı ezelden levh ü kalemden
Bu benim bahtımı kara yazdılar
Gönül perişandır alev-i âlemde
Bir günümü yüz bin zara yazdılar
Gönül gülşeninde har oldu deyu
Hasretlik ismimde var oldu deyu
Sevdiğim, sevdiğin pır oldu deyu
Erbab-ı garezler yare yazdılar
Dünyayı sevenler veli değildir
Canı terk edenler deli değildir
İnsanoğlu gamdan hali değildir
Her birini bir efkara yazdılar
Nedir bu sevdanın nihayetinde
Yâdlar gezer yarin vilayetinde
Herkes diyarında muhabbetinde
Bilmem bizi ne civara yazdılar
Döner mi kavlinden sıdk-ı sadıklar
Dost ile dost olur bağrı yanıklar
Aşk kaydine geçti bunlar âşıklar
Sümmani'yi "Derkenara" yazdılar
Sümmani
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme