KÖROĞLU
16.
yüzyıl'da yaşamış ve asıl adı "Ruşen" olan Köroğlu, kavganın ve özgürlüğün
sembolü olarak bilinen bir halk şairimizdir. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında
kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Cesurluğu ve yiğitliğiyle ön plana çıkan Köroğlu
büyük bir özgürlük mücadelesi verir. Yaşadığı dönemde yapılan haksızlara karşı
çıkar. Fakirleri gözetip yaşlıları ve güçsüzleri kollar. Kahramanlıkta halk için
simge bir direnişçi haline gelir. 3. Murat
zamanında yapılan Osmanlı-İran savaşlarına katılan Köroğlu, Şirvan ve Tebriz'in
alınması üzerine destan söylemiştir.
Bolu Beyi'nden
öcünü almak amacıyla dağa çıkıp eşkıya olan Köroğlu'nun kim olduğu kesin olarak
bilinmemektedir. Şair Köroğlu ile
yiğitlik ve iyilikseverliğiyle destanlaşan Köroğlu halk arasında bir kişiymiş
gibi bilinir.
Köroğlu, koçaklama ve güzellemeleriyle tanınır. Hatta
koçaklama türünün Köroğlu ile başladığı bilinir. Aşk, doğa ve ölüm
konularını işlediği şiirleri de vardır. Yiğitçe ve coşkulu bir söyleyişe
sahip olan Köroğlu'nun eserlerinin dili oldukça sadedir. Bazı şiirleri
bestelenmiş ve günümüzde de söylenmektedir.
24'ü bulan hikâyeleri ile Türklük dünyasına yayılan bir
Köroğlu Destanı'nın doğuşunu hazırlar.
Köroğlu hikâyesi, İran, Azerbaycan, Özbekistan,
Türkmenistan ve Balkan ülkelerinde de bilinir.
Köroğlu
Şiirlerinden Örnekler
Örnek 1
BENDEN SELAM OLSUN
BOLU BEYİ'NE
Benden selâm olsun
Bolu Beyi'ne
Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
At kişnemesinden, kalkan sesinden
Dağlar seda verip seslenmelidir
Düşman geldi tabur tabur dizildi
Alnımıza kara yazı yazıldı
Tüfek icat oldu mertlik bozuldu
Eğri kılıç kında paslanmalıdır.
Köroğlu düşer mi eski şanından
Ayırır çoğunu er meydanından
Kırat köpüğünden düşman kanından
Çevrem dolup şalvar ıslanmalıdır
Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
At kişnemesinden, kalkan sesinden
Dağlar seda verip seslenmelidir
Düşman geldi tabur tabur dizildi
Alnımıza kara yazı yazıldı
Tüfek icat oldu mertlik bozuldu
Eğri kılıç kında paslanmalıdır.
Köroğlu düşer mi eski şanından
Ayırır çoğunu er meydanından
Kırat köpüğünden düşman kanından
Çevrem dolup şalvar ıslanmalıdır
Köroğlu
Örnek 2
Mert dayanır namert kaçar
Meydan gümbür gümbürlenir
Şahlar şahı divan açar
Divan gümbür gümbürlenir
Yiğit kendini öğende
Oklar menzilin döğende
Kılıç kalkana değende
Kalkan gümbür gümbürlenir
Ok atılır kal'asından
Hak saklasın belasından
Köroğlu'nun narasından
Dağlar gümbür gümbürlenir
Köroğlu'nun narasından
Dağlar gümbür gümbürlenir
Köroğlu
Örnek 3
Karlı dağların ardından
Yel olup estiğin var mı
Tek başına bu çöllerde
Ordular bastığın var mı
Kargıyı ucundan salla
Düşman deme eyvallah
Her taraftan üç beş kelle
Terkiden astığın var mı
Köroğlu söyle şanından
Kuş uçurmaz divanından
Avuçla düşman kanından
Doldurup içtiğin var mı
Köroğlu
Örnek 4
ALMA GÖZLÜ KIZ
YELELİ KIRAT GEL
|
Köroğlu'nun Destansı Yaşamı
Köroğlu
destanına göre Köroğlu'nun asıl adı Ruşen Ali'dir. Babasının ismi Yusuf'tur. Yusuf, Bolu Beyi'nin seyisliğini yapmaktadır. Bolu Beyi, Yusuf'u bir at almaya
gönderir. Yusuf, atı alıp gelir fakat Bolu Beyi Yusuf'un getirdiği atı
beğenmez. Bu olay üzerine Bolu Beyi Yusuf'un gözlerine mil çektirir. Yusuf, mil
çekmeyle gözlerini yitirir. Bu olay sonrasında Yusuf, tay ve Ruşen Ali'yi alıp oradan ayrılır. Tayı
çok güzel bir şekilde besler ve yetiştirir. Tay, bir küheylan olur. Ruşen Ali
de büyüyüp Yusuf'un istediği bir delikanlı olur.
Yusuf,
bir gece bir rüya görür. Rüyasında, Bingöl dağlarından akıp Aras ırmağına
dökülen üç köpüğü içmesi halinde hem gençliğini yeniden kazanacağını hem de
gözlerinin açılacağını görür. Böylece Bolu Beyi'nden de intikamını alacaktır. Yusuf
ile oğlu Ruşen Ali ırmağa varırlar fakat Yusuf değil de Ruşen Ali köpükleri
içer. Babası da köpüksüz su içer. Ruşen
Ali'nin bu köpüğü içmekteki amacı babasının intikamını almaktır. Bu üç köpük Köroğlu'na
(Ruşen Ali) ebedi hayat, yiğitlik ve şairlik sağlar. Yusuf, çok geçmeden ölür.
Ölmeden evvel oğlundan kendi intikamını almasını ister. Köroğlu (Ruşen Ali)
kendisine kahramanlıklar yaşatacak ve adına şiirler kaleme alacağı kır atı ile
dağa çıkar. Adeta bir derebeyi gibi yaşamaya başlar. Çevresinde büyük ün kazanıp "Köroğlu"
diye tanınmaya başlar. Garip ve fakirleri gözetir. Zenginlerden aldığını onlara
verir. Ayvaz isminde bir çocuğu kaçırıp evlat edinir. Bolu Beyi'nin kız
kardeşini kaçırıp onunla evlenir. Gücü zirveye ulaşınca Bolu'yu basıp babasının
vaziyetini yerine getirip babasının intikamını alır. Şiirinde dile getirdiği gibi tüfeğin
icat edilmesi mertliği bozduğunu düşündüğünden mücadelesini sonlandırır. Sonrasında
Köroğlu Kırklar'a karışır ve kaybolur.
Ayrıca bakınız
Âşık Edebiyatı Nazım Biçimleri ve Türleri
Âşık Edebiyatı Temsilcileri
Köroğlu
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder