Edebiyat Okulu: Ses Bilgisi Test 2

1. Türkçenin ses bilgisi özellikleri ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Türkçe sözcüklerin sonuna gelen p, ç, t, k ünsüzleri iki ünlü arasında kalınca yumuşar.

B) Türkçe sözcüklerin sonlarında belirli bazı çift ünsüzler yer alır.

C) Küçük ünlü uyumuna uymayan sözcükler Türkçe değildir.

D) Q, x, w harfleri Türkiye Türkçesinde yer alır ve kullanımları oldukça yaygındır.

E) Türkçe kökenli sözcüklerde birincil uzun ünlü bulunmaz. İçinde birincil uzun ünlü yer alan bütün sözcükler yabancı kökenlidir.

2. Bazı sözcükler türediklerinde bu sözcüklerde ünlü düşmesi (hece düşmesi) meydana gelir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bunun örneği yoktur?

A) Olayın aslını öğrenmeden bir sonuca varmamak gerekir.

B) Listede adını bulamayınca bir hayli içerledi.

C) Güzel bir güne başlamanın yolu iyi bir uykudan geçer.

D) Kaleciden sıyrıldıktan sonra kaleye gol atmaya bayılırdı.

E) Hayat, sonbahardaki sararmış yapraklardan sonra yeniden başlar.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "kaynaştırma ünsüzü" kullanılmamıştır?

A) Senin babana bir şeyler söylemek istiyordu.

B) İyi bir okuyucu her zaman özgünlük arar okuduklarında.

C) Maçı izleyişi bir hayli ilginçti.

D) Evinin girişindeki bahçenin gülleri al aldı.

E) İşe erken başlayan kişiler çabuk yol alır.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralmasına uğrayan bir sözcük yoktur?

A) Peşinden koştuğu kediyi bir anda yakalıyor Betül.

B) Siliyordu gönülden derdi sılayı.

C) Toplantıdan sonra peş peşe gelen soruları cevaplıyordu.

D) Herkes o gün her söyleneni hemen anlıyordu.

E) Yıllar var ki arıyorum ben onu.

5. Akrebin kıskacında yoğurmuş bizi kader;

Aldırma, böyle gelmiş, bu dünya böyle gider!

Bana kefendir yatak, sana tabuttur havuz;

Sen kıvrıl, ben gideyim, son peygamber kılavuz!

Yukarıdaki dizelerde geçen ses olaylarıyla ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Ünsüz değişimine uğramış birden fazla sözcük vardır.

B) Türeme esnasında bir ünlüsünü yitiren bir sözcük vardır.

C) Ünsüz benzeşmesine (ünsüz sertleşmesi) uğrayan bir sözcük vardır.

D) Yönelme hal eki aldığında kökünde ses değişimi olan bir sözcük vardır.

E) Ünlü daralmasına uğrayan sözcük vardır.

6. Söz sizin ağzınızda olduğu sürece sizin esirinizdir. Söz ağzınızdan çıktıktan sonra siz onun esiri olursunuz.

Yukarıdaki cümlelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

A) Ünlü düşmesi (hece düşmesi)

B) Ünsüz değişimi (ünsüz yumuşaması)

C) Ünsüz sertleşmesi (ünsüz benzeşmesi)

D) Ünlü türemesi

E) Ünlü Daralması

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşamasına uğrayan bir sözcük yoktur?

A) Yolun sonunda adımlarını gittikçe sıklaştırıyordu.

B) Saçları oldukça genç yaşta ağarmıştı Mehmet amcamın.

C) Bir acıdır koptu yüreğimin en ücra köşesinden.

D) Bileği kırılmış olan adam durmadan tepiniyordu.

E) Kar kaplamış yöremin yeşil dağını şimdi.

8. Sevmediğin zaman ilk başta sever gibi yapma. Çevrene önerilerde bulun ama hükmetme. İnsanları yargılarsan onları sevmeye zaman kalmaz.

Yukarıdaki cümlelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

A) Ünsüz değişimi (ünsüz yumuşaması)

B) Ünlü düşmesi (hece düşmesi)

C) Ünsüz benzeşmesi (ünsüz sertleşmesi)

D) Kaynaştırma ünsüzü

E) Ulama (vasl)

9. Gözlerim gözünde aşkı (I) seçmiyor (II)

Onlardan kalbime (III) sevda geçmiyor

Ben yordum ruhumu biraz da sen yor

Çünkü bence şimdi herkes gibisin

Büsbütün unuttum (IV) seni eminim

Maziye (V) karıştı şimdi yeminim

Kalbimde senin için yok bile kinim

Bence sen de şimdi herkes gibisin

Yukarıdaki dizelerde geçen altı çizili sözcüklerdeki ses olaylarıyla ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. sözcükte ünlü düşmesi (hece düşmesi) olmuştur.

B) II. sözcükte ünlü daralması vardır.

C) III. sözcükte ünsüz değişimi (ünsüz yumuşaması) vardır.

D) IV. sözcükte ünsüz benzeşmesi (ünsüz sertleşmesi) vardır.

E) V. sözcükte kaynaştırma ünsüzü vardır.

10. Büyük ünlü uyumu ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Türkçe sözcükler büyük ünlü uyumuna uymak zorundadır. Bir sözcük bu kurala uymuyorsa bu sözcük büyük bir olasılıkla Türkçe değildir.

B) Aslı Türkçe olduğu halde zamanla değiştikleri için büyük ünlü uyumuna uymayan bazı sözcükler vardır.

C) Tek heceli sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

D) Alıntı yani başka dillerden dilimize geçen sözcüklerde büyük ünlü uyumu kuralı aranmaz.

E) Birleşik sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranır.

11. Türkçede "ye-, de-, ne" sözcüklerinin kimi kullanımlarında "y" kaynaştırma ünsüzünden önce gelen geniş ünlü daralır. Kimi kullanımlarda ise ünlü daralması olmaz.

Aşağıdaki cümlelerden hangisindeki ünlü daralması bu açıklamadan farklı bir şekilde oluşmuştur?

A) Bana ne diyecek diye merak ettim, durdum.

B) Bu konuda onlar ne diyor acaba?

C) Bunu alıp okulda yiyecek.

D) Yemeğini yiyip gitti hemen buradan.

E) O akşam bize niye öyle davrandı bir türlü anlayamadım.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz düşmesine uğramış bir sözcük yoktur?

A) Depremden hemen sonra onu çabucak hastaneye kaldırdılar.

B) Vatan, çalışkan insanların omuzları üzerinde yükselir.

C) Türkiye ekonomisi üç çeyrek üst üste büyüdü.

D) Azıcık aşım ağrısız başım, deyip kanaat ederdi her zaman.

E) İnsanları küçümsemek hiç kimse tarafından hoş karşılanmaz.

13. Sevilmeyi hak etmediğini düşünen herkes yalnızdır. Sevmekten korkanın kaderi ise yalnız kalmak değil nefret ettikleriyle baş başa kalmaktır sonunda.

Yukarıdaki cümlelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

A) Kaynaştırma ünsüzü

B) Ünsüz değişimi (ünsüz yumuşaması)

C) Ünlü türemesi

D) Ünsüz benzeşmesi (ünsüz sertleşmesi)

E) Ünlü düşmesi (hece düşmesi)

14. Nice sultanları tahttan (I) indirdi

Nicesinin (II) gül benzini (III) soldurdu

Nicelerin gelmez yola gönderdi

Bir ayrılık (IV) bir yoksulluk (V) bir ölüm

Yukarıdaki dizelerde geçen altı çizili sözcüklerdeki ses olaylarıyla ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. sözcükte ünsüz benzeşmesi (ünsüz sertleşmesi) vardır.

B) II. sözcükte kaynaştırma ünsüzü vardır.

C) III. sözcükte ünlü düşmesi olmuştur.

D) IV. sözcükte türeme esnasında ünlü düşmesi olmuştur.

E) V. sözcükte ünsüz türemesi (ikizleşme) vardır.

15. Cenneti arzulayan kimse, dünyada nefsin arzu ettiği şeylerden uzak dursun.

Yukarıdaki cümlede aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

A) Ünlü türemesi

B) Ünsüz benzeşmesi (ünsüz sertleşmesi)

C) Kaynaştırma ünsüzü

D) Ünsüz yumuşaması (ünsüz değişimi)

E) Ulama (vasl)

16. Sevindiğim anda sen üzülürsün.

Sonbahar uğultusu duymamışsın ki

İçinden bir gemi kalkıp gitmemiş,

Uzak yalnızlık limanlarına.

Aykırı bir yolcuyum dünya geniş,

Büyük bir kulak çınlıyor içimdeki.

Çetrefil yolculuğum kesinleşmiş.

Sakın başka bir şey getirme aklına.

Aysel git başımdan ben sana göre değilim,

Ölümüm birden olacak seziyorum,

Hem kötüyüm karanlığım biraz çirkinim.

Aysel git başımdan seni seviyorum...

Yukarıdaki dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

A) Ünsüz değişimi (ünsüz yumuşaması)

B) Ünlü düşmesi (hece düşmesi)

C) Ünsüz türemesi (ikizleşme)

D) Kaynaştırma ünsüzü

E) Ünlü daralması

17. Sadakat sevdiğinin kalbini bir an avucunda tutmaktır. Sadakat gerektiğinde o yüreği fırlatıp yere atmaktır.

Yukarıdaki cümlelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

A) Kaynaştırma ünsüzü

B) Ünsüz değişimi (ünsüz yumuşaması)

C) Ulama (vasl)

D) Ünsüz benzeşmesi (ünsüz sertleşmesi)

E) Ünlü daralması

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralmasına uğramış bir sözcük yoktur?

A) Okuldaki dersler her zaman bu saatte başlıyor.

B) Ali, bu kez takımın ilk onbirinde oynuyordu.

C) Herkes uzaktan izliyordu olan bitenleri.

D) Bahçenin içindeki toprağı kazıyordu çocuk.

E) Bunları sadece bana değil bütün sınıfa söylüyordu.

19. "Etmek" ve "olmak" yardımcı fiilleriyle oluşturulan birleşik yapılı bazı fiillerde ünlü düşmesi meydana gelir. Bu yardımcı fiillerle birleşen ismin ikinci hecesinde bulunan dar ünlü ses düşer.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bunu örneklendiren bir kullanım yoktur?

A) Bu acıyı yüreğimize işlemeliyiz, hissetmek yeterli olmayabilir.

B) Şükretmek için her zaman bir neden vardır hayatımızda.

C) Annesinin öldüğünü anlayınca adeta kahroldu.

D) Kaybolan yılları geri getirmek ne mümkün.

E) Onun bize emrettikleri bir bir yerine getirildi.

20. Küçük ünlü uyumu ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Alıntı yani yabancı dillerden dilimize geçmiş yabancı sözcüklerde küçük ünlü uyumu aranmaz.

B) "o, ö" sesleri Türkçe kelimelerde sadece ilk hecede bulunabilir. Bu sesler başka hecelerde yer alırsa orada küçük ünlü uyumu yoktur, demektir.

C) Şimdiki zaman kip eki olan "-yor" eki küçük ünlü uyumunu bozar.

D) Türkçe olduğu halde küçük ünlü uyumuna uymayan sözcükler de vardır.

E) "-ki" aitlik eki hiçbir zaman küçük ünlü uyumuna uymaz.