Edebiyat Okulu: Hüseyin Cahit Yalçın

HÜSEYİN CAHİT YALÇIN (1875-1957)

Hüseyin Cahit Yalçın, 7 Aralık 1875'te babasının görev icabı bulunduğu Balıkesir'de dünyaya geldi. İstanbullu, orta hali bir ailenin çocuğu olan Hüseyin Cahit Yalçın, ilköğrenimini İstanbul'da, ortaöğrenimini ise Serez'de bulunan Askeri Rüştiyede tamamlar. Edebiyata olan ilgisi öğrencilik yıllarında başlar. Sanatçının ilk romanı olan "Hayal İçinde" romanı da bu tarihlerde yayımlanır.

Hüseyin Cahit Yalçın, lise öğrenimini tamamladıktan sonra Mekteb-i Mülkiyede (İstanbul) yüksek tahsilini yapar. Arkadaşlarıyla "Mektep" dergisini çıkararak gazetecilik hayatına başlar. Sonrasında Edebiyat-ı Cedide topluluğuna katılıp gazetecilik yaşamını sürdürür. 1899'da ilk hikayesi olan "Hayat-ı Muhayyel" kitabını yayımlar.

Hüseyin Cahit Yalçın, 1900'de Servet-i Fünun dergisinin yöneticisi olur. Fransızcadan çevirdiği ve 1901'de yayımladığı "Edebiyat ve Hukuk" makalesi Fransız Devrimi'nden söz ettiği için dergi, II. Abdülhamit yönetimi tarafından kapatılır. Bu, aynı zamanda Servetifünun Edebiyatı'nın da sonu olur.

1908'de edebiyatı bırakıp siyaset ve gazeteciliğe yönelir. 1908'de arkadaşlarıyla "Tanin" gazetesini kurar. İttihat ve Terakki'den milletvekilli seçilip bir dönem meclis başkanlığı yapar. 31 Mart Olayı sırasında Rus elçiliğinin yardımıyla Romanya'ya kaçmak zorunda kalır. Hükümeti eleştirdiği için 1912'de gazetesi kapanır. Viyana'ya kaçıp Bab-ı Ali Baskını ile İstanbul'a döner. Tekrardan "Tanin" gazetesini çıkarır. Bu defa da eleştirilerini İttihat ve Terakki'ye yöneltir. Partiden eleştiri alınca gazeteyi onlara satar.

Hüseyin Cahit Yalçın, I. Dünya Savaşı sonrasında İngilizler tarafından meclisin dağıtılmasıyla Malta Adası'na sürgün edilir. İngilizler tarafından serbest bırakılıp İstanbul'a gelince "Renin" adında bir gazete çıkarır. Gazetede Anadolu'daki milli mücadeleyi övücü yazılar kaleme alır. Sonra gazeteyi "Tanin"e dönüştürür. 1923'te ve 1925'te (İstiklal Mahkemesi tarafından) iki kez yargılanır. 1925'te hem gazetesi kapatılır hem de hapse girer. İzmir'de Mustafa Kemal Paşa'ya yapılan suikast girişiminden sonra İstiklal Mahkemesi, bazı eski ittihatçıları idam cezasına çarptırır. Bu sorgulamada Hüseyin Cahit Yalçın beraat eder.

1926'da Çorum sürgünü bitince İstanbul'a döner. 1930'da Sanayi ve Maadin Bankası'nda çalışmaya başlar. I. Türk Dili Kurultayı'nda dil konusundaki görüşlerinden ötürü bankadaki görevine son verilir. Sonraki yıllarda Çankırı, İstanbul ve Kars milletvekilliliği görevlerinde bulunur. Daha sonra eskiden çıkardığı gazeteleri yeniden çıkarmaya başlar fakat bu gazetelerin ömürleri uzun olmaz.

Hüseyin Cahit Yalçın, 18 Ekim 1957'de İstanbul'da hayatını kaybetti. Naaşı, Feriköy Mezarlığı'na defnedildi.

Edebi Kişiliği

Türk gazeteci, yazar, çevirmen, siyaset adamı Hüseyin Cahit Yalçın, önceleri roman ve hikâyeci olarak ün yapmış sonrasında siyasi yazarlığa yönelmiştir. Servetifünun dergisinin Tevfik Fikret'ten sonraki yazı işleri müdürlüğü görevini üstlenen Yalçın, Doğu kültürüne karşı Batı kültürünü savunan makaleleriyle tanınır. Meşrutiyet'in ilanından sonra siyasi makaleler yazmış Milli Mücadele sonrası gerçekleştirilen bazı devrimlere karşı çıktığı için yargılanıp sürgüne gönderilmiştir.

Roman ve hikâyelerinde gözleme yer veren gerçekçi bir yazar olan Hüseyin Cahit Yalçın'ın yazın hayatı Servetifünun Edebiyatı'ndan önce okuduğu Ahmet Mithat Efendi'ye ait olan telif ve tercümelerle başlar. Sonrasında Fransız edebiyatının etkisiyle nesir türünde eserler neşreder. Hüseyin Cahit Yalçın'ın asıl tanınmasını sağlayan da Servetifünun Edebiyatı içinde neşrettiği eleştiri türündeki yazıları olur. Ayrıca Servet-i Fünun dergisinde neşrettiği öyküler, fıkralar, makaleler de ona büyük ün kazandırır.

Hüseyin Cahit Yalçın, "sanat için sanat" anlayışına bağlıdır. Edebiyatın amacını sanat olarak görüp edebiyatın bir araç değil amaç olduğu görüşünü savunur. Eserlerinde konu olarak Rumlar ve azınlıklar yer alır. İstanbul dışına pek çıkmamış olan Hüseyin Cahit Yalçın, eserlerinde yerli ve orta sınıfa çok az yer vermiş çoğunlukla Batıya özenen aydın ve zengin tipleri işlemiştir. Sanatçı, akım olarak realizmin, roman türünde de ilkin Ahmet Mithat Efendi'nin etkisinde kalır.

Hüseyin Cahit Yalçın, Servetifünun sanatçılarına göre oldukça yalın ve yapmacıksız bir dil kullanır. Anlatımında süsten uzak kalmayı tercih edip halk ağzını önemser. Yazarın hikâye, eleştiri ve romanlarında da bu dil hakim olur.

Hüseyin Cahit Yalçın'ın hikâyeleri teknik açıdan kusurlu olsa da olayların anlatımında yazar oldukça başarılıdır. Öykülerinde İstanbul'da yaşayan azınlıkları, seçkin kişileri, zengin ailelerin yaşamlarını anlatır. Hikâyelerindeki tasvir ve ruh çözümlemelerini oldukça geniş bir şekilde yapar.

Hüseyin Cahit Yalçın, daha çok eleştiri (tenkit) türündeki yazılarıyla tanınır. Hatta bu türün Servetifünun Dönemi'ndeki en önemli yazarı kabul edilir. Servetifünun Edebiyatı'na yöneltilen eleştirilere verdiği cevaplar da oldukça etkili olur. Ayrıca sanatçı, fıkra, anı, mensur şiir türlerinde de eserler kaleme alır.

Hüseyin Cahit Yalçın, Eski edebiyata karşı yeni edebiyatı ve yenilikçiliği savunan yazılar yazar. Eski-yeni tartışmalarında ise yeni edebiyatın başta gelen savunucuları arasında yer alır.

"Kavgalarım" eseri Servetifünun Edebiyatı'nı savunmak için kaleme aldığı makale ve eleştirilerini içerir. Bu eserinde önce eski edebiyat taraftarlarına verdiği cevaplara yer verir. Edebiyat-ı Cedidecileri Dekadanlıkla suçlayan Ahmet Mithat Efendi ile girdiği sert tartışmalar da bu eserinde yer alır.

"Oğlumun Kütüphanesi" başlığı altında çeşitli konularda kaleme aldığı bilim eserlerini yayımlar.

Hüseyin Cahit Yalçın'ın 1981'de yayımladığı "Nadide" romanında biçim ve öz bakımından Ahmet Mithat Efendi'nin etkisi bariz bir şekilde görülür.

"Hayal İçinde" romanında gerçekçi bir yaklaşım temelinde ruhsal çözümlemeler ön plana çıkar. Realist bir görüşle birtakım gözlemlere dayanarak bu eserini kaleme alır.

Hüseyin Cahit Yalçın'ın Fransızcadan çevirerek yayımladığı "Edebiyat ve Hukuk" adlı makalesi Servetifünun dergisinin kapatılmasına dolayısıyla topluluğun dağılmasına yol açar.

Eserleri

Roman

Hayal İçinde

Nadide

Öykü

Hayat-ı Muhayyel

Hayat-ı Hakikiye Sahneleri

Niçin Aldatırlarmış

Anı

Malta Adası'nda

Edebi Hatıralar

Meşrutiyet Hatıraları