Edebiyat Okulu: Yapim ve Çekim Ekleri Test 5

1. Hâl (durum) ekleri ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) İsimlere belirtme, yönelme, bulunma, ayrılma (çıkma-uzaklaşma) anlamı katan eklerdir.

B) Yönelme hal eki cümlede genellikle dolaylı tümleç görevindedir.

C) Bulunma hal eki olan "-de, -da" sözcüğe her zaman bitişik yazılır.

D) Uzaklaşma (ayrılma) eki isimlere gelerek zaman, yer, karşılaştırma ve sebep bildirir. Genellikle eklendiği sözcüğü dolaylı tümleç yapar.

E) Belirtme hâl ekini alan sözcükler cümlede "belirtisiz nesne" görevindedir.

2. Ağlamak için gözden yaş mı akmalı?
I
Dudaklar gülerken, insan ağlayamaz mı?

    Sevmek için güzele mi bakmalı?
II
Çirkin bir tende güzel bir ruh, kalbi bağlayamaz mı?
III
Hasret; özlenenden uzak mı kalmaktır?

Özlenen yakındayken hicran duyulamaz mı?

Hırsızlık; para, mal mı çalmaktır?

Saadet çalmak, hırsızlık olamaz mı?

    Solması için gülü dalından mı koparmalı?
IV
Pembe bir gonca iken gül dalında solmaz mı?

    Öldürmek için silah, hançer mi olmalı?
V
Saçlar bağ, gözler silah, gülüş, kurşun olamaz mı?

Yukarıdaki dizelerde geçen altı çizili sözcüklerin aldıkları eklerle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. sözcük uzaklaşma hal ekini almıştır.

B) II. sözcük fiilden isim yapım eki almıştır.

C) III. sözcük iyelik eki almıştır.

D) IV. sözcük hem yapım eki hem de çekim eki almıştır.

E) V. sözcük en az iki yapım eki almıştır.

3. Bir kişiye (I) yapılmış (II) haksızlık (III) bütün topluma (IV) yöneltilmiş (V) bir tehdittir.

Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerin hangi ikisinde "çekim eki" vardır?

A) l ve II

B) II ve III

C) I ve IV

D) IV ve V

E) II ve IV

4. Biraz ilerlemek (I) için çevrilmiş (II) yoldan gitmeyince kavşağa (III) denk geldi. Arabası devrilince (IV) oradakilere içerledi. (V)

Yukarıdaki cümledeki altı çizili sözcüklerle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. sözcük isimden fiil yapım eki alınca kökünde ses düşmesi olmuştur.

B) II. sözcük önce fiilden fiil yapım eki sonra fiilden isim yapım eki almıştır.

C) III. sözcük önce fiilden isim yapım eki sonra yönelme hal ekini almıştır.

D) IV. sözcük önce fiilden fiil yapım eki almış sonra fiilden isim yapım eki almıştır.

E) V. sözcüğün kökü "içerle-" köküdür. Sözcük bir de görülen geçmiş zaman eki almıştır.

5. Yalnızlıktan çok çekmişti anlaşılan.

Yukarıdaki cümledeki altı çizili sözcük ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Sözcüğün kökeni "yalın" şeklindedir.

B) En az iki yapım eki almıştır.

C) Türeme esnasında sözcüğün kökeninde ses düşmesi olmuştur.

D) Sözcükteki "-ız" eki çekim ekidir.

E) "-tan" eki uzaklaşma hal eki göreviyle kullanılmıştır.

6. Aşağıdaki cümlede geçen altı çizili sözcüklerden hangisi hem haber kipi hem dilek-şart kipi hem de I. tekil şahıs eki almıştır?

A) Yazacaksam yıllarımı sayfalara kan sıçrar.

B) Gönlümdeki bu sevdadan vazgeçmiş leylak.

C) Bakmıştım bir bahçenin şeyda ve bülbülüne.

D) Gideceksek oraya artık vakit geçirmeyelim.

E) Yürüyordum ağlıyordu ırmaklar.

7. "-ı, -i, -u, -ü" sesleri belirtme hâl eki oldukları zaman tamlama oluşturmamalarıyla "iyelik ekleri"nden ayrılır. Eğer cümle bütünlüğü esas alınarak "onun" sözcüğü ilgili kelimenin başına getirebilirse "-ı, -i, -u, -ü" sesleri iyelik eki; getirilemezse belirtme hâl ekidir. Bazen bir kelimede hem belirtme hâl eki hem de iyelik eki birlikte yer alabilir. Bu durumda birincisi iyelik eki, ikincisi ise hâl ekidir.

Yukarıdaki açıklamaya göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin aldığı ek belirtme hal eki değildir?

A) Evi çok acele bir şekilde temizlediler.

B) Dün yetkililer okulu baştan sona incelediler.

C) Evi yıkılmış ama haberi yok sanırım.

D) Sınavı çalışan kişiler kazanır.

E) Dolabı küçücük çocuklara taşıtmışlar oradakiler.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikiden fazla yapım eki almış en az iki sözcük vardır?

A) Belki de aşk sevgiliyi kazanmayı değil de onda kendini kaybetmeyi gerektirir.

B) Her ayrılıktan sonra ya güle güle ya da hoşçakal denir.

C) Mutluluğu tatmanın tek çaresi, onu paylaşmaktır.

D) Düştüğümüz kuyular sandığımız kadar dipsiz değildir.

E) Sevinçli günlerde yazılı olan öğrenciler daha yüksek not alır.

9. Çalışma, (I) doğanın anasıdır; (II) mutlak bir dinlenme (III) ölüm (IV) demektir. (V)

Yukarıdaki cümlede geçen numaralanmış sözcüklerden hangisi yapım eki almamıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. I. Başı göğe erecekti neredeyse bu maçtan sonra.

II. Kaşları herkesin dikkatini çekiyordu.

III. Eşi az rastlanan bir olay anlatmıştı.

IV. Eşi herkesin güvenini kazandı.

V. Evi, satın aldıktan sonra taşındı.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerdeki sözcüklerin almış olduğu eklerle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümledeki sözcük iyelik (tamlanan) eki almıştır.

B) II. cümledeki sözcük tamlama kurduğu için sözcükteki "-ı" sesi iyelik ekidir.

C) III. cümledeki sözcük tamlama kurmadığı için sözcükteki "-ı" sesi belirtme hal ekidir.

D) IV. cümledeki sözcükteki "-ı" sesi belirtme hal ekidir.

E) V. cümledeki sözcük bir tamlama kurmadığı için sözcükteki "-ı" sesi belirtme hal ekidir.

11. "-r, -ar, -er" ekleri hangi seçenekte farklı bir işlevde kullanılmıştır?

A) Öğrenci geçer not almak için var gücüyle uğraşıyordu.

B) Sınıfı o yıl oldukça kolay geçer.

C) Çocuk o mağazada en güzel oyuncağı seçer.

D) Bir gün elbet biter omzumuzdaki bu ağır yük.

E) Projeyi çizer mühendis vakit geçirmeden.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hiçbir sözcük yapım eki almamıştır?

A) Işıl ışıl dalga dalga bayrağım.

B) Işık ışıktı sokaklar bu şehrin akşamında.

C) Mustafa'nın babası sizleri kitaplardan tanımıştı.

D) Susamıştı Ali öğlenin o yakıcı sıcaklığında.

E) Yine ayrı düştüm kendi gülümden.

13. "ki" eki bağlaç, yapım eki, (sıfat yapan ek) ve ilgi zamiri olarak kullanılır.

Yukarıdaki açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerde yer alan örneklerdeki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Evdeki hesap çarşıya uymaz. (yapım eki-sıfat yapan ki eki)

B) Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. (bağlaç yapan ki eki)

C) Bizim ırgatlar sizinkilere oranla daha çalışkanlar. (ilgi zamiri)

D) Dildeki yara geçer, gönüldeki yara geçmez. (yapım eki-sıfat yapan ki eki)

E) Gökteki yıldızları sayabildin mi sahi? (çekim eki-ilgi zamiri olan ki eki)

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla yapım eki almış en az iki sözcük vardır?

A) Silginiz kaleminizden önce bitiyorsa yanlışınız çok demektir.

B) İnsanlar sizden eleştiri isterler ama duymak istedikleri övgüdür.

C) Unutulmak istemiyorsan ya okunacak şeyler yaz ya da yazılmaya değer şeyler yap.

D) Ya ümitsizsiniz ya da ümit sizsiniz. Ya çaresizsiniz ya da çare sizsiniz.

E) Öğretmen bir kandile benzer, kendini tüketerek başkalarına ışık verir.

15. Kitap okumanın (I) tadını (II) bilenler (III) bilir ki, okumak (IV) deniz suyu içmek gibidir. İçtikçe susarsınız (V) içersiniz.

Yukarıdaki cümlede geçen altı çizili sözcüklerdeki eklerle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. sözcük fiilden isim yapım eki ile tamlayan (ilgi) eki almıştır.

B) II. sözcük önce belirtme hal ekini sonra da iyelik ekini almıştır.

C) III. sözcük hem fiilden isim yapım ekini hem de çekim eki almıştır.

D) IV. sözcük fiilden isim yapım eki almış bir isim gövdesidir.

E) V. sözcük isimden fiil yapım eki, geniş zaman kipi ve II. çoğul şahıs eki almıştır.

16. Aşağıdakilerden hangisi haber (bildirme) kipleri içerisinde yer almaz?

A) Görülen geçmiş zaman kipi

B) Öğrenilen geçmiş zaman kipi

C) Şimdiki zaman kipi

D) Gelecek zaman kipi

E) Gereklilik kipi

17. Çocuklardan (I) dinlemiştik (II) masalların (III) bizleri (IV) saran (V) ruhunu.

Yukarıdaki cümledeki numaralanmış sözcüklerden hangisi daha fazla çekim eki almıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

18. Babam bunu ben yazdım dedi.

I II

Yukarıdaki cümlede geçen altı çizili sözcüklerdeki "-m" eki için verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?

A) I. sözcükteki "-m" eki şahıs zamiri; II. sözcükteki ek de iyelik ekidir.

B) Her iki sözcükteki "-m" eki de iyelik ekidir.

C) Her iki sözcükteki ek de şahıs zamiridir.

D) I. sözcükteki "-m" eki isme geldiği için ve isim tamlamasındaki "tamlanan" unsurunu oluşturduğu için iyelik eki; II. sözcükteki "-m" eki şahıs bildirdiği ve fiile geldiği için şahıs ekidir.

E) I. sözcükteki ek ilgi eki, ikincisi iyelik ekidir.

19. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde bütün sözcükler yapım eki almıştır?

A) Acıkan doymam, susayan kanmam sanır.

B) Başını acemi berbere teslim eden pamuğunu cebinde taşısın.

C) Büyük balık, küçük balığı yutar.

D) Gelen gideni aratır.

E) Çingeneye beylik vermişler, önce babasını asmış.

20. Yapım ekleri çeşitli şekillerde oluşur. Aşağıdakilerden hangisi bunlar arasında yer almaz?

A) İsimden isim yapım ekleri

B) İsimden fiil yapım ekleri

C) Fiilden isim yapım ekleri

D) Fiilden fiil yapım ekleri