MASAL
Eski
kaynaklarda "mesele", "misal" olarak geçer. Yeri ve zamanı
belirsiz olan "hayal" ve "olağanüstü" unsurların egemen
olduğu, eğiticilik yönünün ön planda tutulduğu ağızdan ağıza nesilden nesile
sürüp gelen kahramanların da olağanüstü özelliklere sahip olduğu anonim halk
hikâyelerine masal denir. Masalların
başlıca özellikleri:
- Sözlü edebiyat devri ürünlerindendir. Bir yazar tarafından sonraki zamanlarda yazıya geçirilmiştir.
- Masallar olağanüstü öğelerle süslü olup, masallarda olağanüstü kişilerin başından geçen olaylar anlatılır.
- Kahramanlar, insanlarla birlikte devler, cinler, şeytanlar, cadılar, cüceler, gulyabani, zümrüdüanka gibi olağanüstü yaratıklardır. Yani masal kişileri her tabakadan seçilebilir. Masaldaki kahramanlara gerçek hayatta kesinlikle rastlanılmaz. Masal kahramanları yaşlanmazlar.
- Masallarda evrensel konular işlenir. Yani işlenen konular herkesi ilgilendirir. Eğiticiliğin ön planda olduğu masallar bu cihetle didaktik özellikler taşır. Çocuklara doğruluk, iyilik, yardımseverlik, dürüstlük gibi özellikler kazandırılmak amaçlanır. İyiler daima iyi; kötüler ise daima kötüdür. Masalın sonunda iyiler ödüllendirilir; kötüler ise cezalandırılır. Haksızlıklara karşı direnmede sonunda başarı sağlanır.
- Masal türü, olay ağırlıklı bir türdür. Masalda bu olay her şey olabilir.
- Masallarda yer hem belirsiz hem de hayalidir. Yer, "Kaf Dağı'nın arkası, Hint, Yemen, Çin, Maçin, yedi kat yerin altı, periler padişahının ülkesi"dir.
- Masallarda zaman da belirsizdir. Yani hayali bir zaman söz konusudur. Zaman; "Evvel zaman içinde kalbur saman içinde", "pireler berber iken, develer tellal iken" olarak geçer. Masallardaki zamanın tarifi mümkün değildir. Masalların anlatımında genellikle ''-miş"li geçmiş zaman anlatımı esastır. Bazen de geniş zaman anlatımına başvurulur.
- Masallarda milli ve dini motifler hemen hemen hiç yer almaz.
- Masallar kalıplaşmış bir tekerleme ile başlar -bu kısım şiir şeklindedir- ve (bir varmış bir yokmuş; evvel zaman içinde kalbur saman içinde), olayın anlatıldığı asıl bölümle devam eder dilek bölümüyle de son bulur. Masalların sonu da başı gibi kalıplaşmış bir tekerleme ile biter. ("Gökten üç elma düştü" veya "onlar erdi muradına" gibi.)
- Masallarda kısa ve yoğun bir anlatım söz konusudur. Gereksiz söz tekrarlarına yer verilmez.
- Duygu ve düşünceler sade, süssüz ve kısa ifadelerle dile getirilir.
- Masallar, Hindistan'da doğmuş ve oradan dünyaya yayılmıştır.
- Masalların anlatımında tasvir, soru-cevap, tekrarlama yöntemi ön plana çıkar.
- Masalların anlatımında secilere yer verilir.Masallarda bir ders, nasihat çıkarılabilir.
- Masallar genellikle düzyazı şeklindedir. Nazım-nesir karışık masallar da vardır.
- Masallar, anonim türler içerisinde yer alır.Çocukların eğitiminde önemli bir yere sahiptir.
Masalın Bölümleri
Masallar
"serim, düğüm ve çözüm" olmak üzere üç bölümden meydana gelir.
1. Serim: Tekerlemelerle
girişin yapıldığı kişi ve olayların tanıtıldığı kısımdır.
2. Düğüm: Masaldaki olayın anlatıldığı ve merak öğesinin
zirve yaptığı bölümdür.
3. Çözüm: Olayın sonuçlandığı bölümdür. İyilerin kazanıp
ödüllendirildiği, kötü olanların ise cezalandırılıp kaybettiği bölümdür. İyi
dileklerle masal sonuçlanır.
Masallardaki ana karakterler ve sembolize ettiği
değerler
Keloğlan: şans ve zeka
Üvey anne: zulüm ve zalimlik
Köse: kötülük ve hainlik
Yaşlı adam: yardım ve iyilikseverlik
En küçük kardeş: iyilikseverlik, zeka ve başarı
Türk Edebiyatında Masal
Türk edebiyatında
"Keloğlan" en tanınan masal kahramanı olarak bilinir. Keloğlan, Türk
zekâ gücünü temsil eder. Masal derlemeleri ile en tanınmış kişi Danimarkalı
Andersen'dir. Türk masallarını derleme çalışmaları, Ziya Gökalp ile
başlamış, Eflatun Cem Güney, Pertev Naili Boratav ile devam etmiştir. Pertev
Naili Boratav'ın "Az Gittik Uz Gittik" ve "Zaman Zaman
İçinde" eserleri masallarla ilgili çalışmalarını içerir.
Türk masallarında
kahramanlar; insanlar, hayvanlar ve doğaüstü varlıklardır. Padişah, Hızır,
derviş vb. kişiler iyi kahramanlar; vezir, cadı karıları, devler vb. kişiler de
kötü kahramanlar olarak geçer. Hayvan masalarında ise aslan, anka kuşu, papağan
ve tilki ön plana çıkar.
Dünya Edebiyatında Masal
Dünya edebiyatında masal
türünün ilk örneği Hint edebiyatının da önemli eserleri arasında gösterilen
Beydeba'nın yazdığı "Kelile ve Dimne"dir. Binbir Gece Masalları (Hint
edebiyatı), Andersen Masalları (Danimarka edebiyatı), Grimm Kardeşler (Alman
edebiyatı) en çok bilinen masallardır. Fransız
La Fontaine Avrupa'da masalın temellerini atan kişi olarak bilinir. Dünya
edebiyatında masal ile ilgili önemli kitaplar: Pançatantra, Kathasaritsagara,
Vetalapancavincati, Çakasaptati (Hint), Binbir Gece Masalları (Arap), Binbir
Gündüz Masalları (İran), Aisopos (Ezop) (Yunan).
Masalların
Kökeniyle İlgili Temel Görüşler
1. Mitolojik Görüş: Bu görüş
masalların kaynağını "mitoloji" olarak alır. Bu görüşe göre
masalların kaynağını Hint mitolojisi oluşturur.
2. Tarihi Görüş: Bu görüş de Hint masal kitaplarını masalların kaynağı olarak görür.
Pançatantra, Çakasaptati bu görüşe kaynaklık eden önemli masal kitaplarıdır.
3. Etnografik Görüş: Bu görüş masalların kaynağı olarak mitolojiyi reddedip gerçek hayatın
yansımasını, geçmişi ve o dönemin kültür izlerini masalların
kaynağı olarak kabul eder.
Ayrıca bakınız
Masal
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder