MASAL
Eski kaynaklarda "mesele", "misal" olarak geçer. Yeri
ve zamanı belirsiz olan "hayal" ve "olağanüstü" unsurların egemen olduğu,
eğiticilik yönünün ön planda tutulduğu ağızdan ağıza nesilden nesile sürüp gelen
kahramanların da olağanüstü özelliklere sahip olduğu anonim halk hikâyelerine
masal denir. Masalların başlıca özellikleri:
- Sözlü edebiyat devri ürünlerindendir. Bir yazar tarafından sonraki
zamanlarda yazıya geçirilmiştir.
- Masallar olağanüstü öğelerle süslü olup, masallarda olağanüstü
kişilerin başından geçen olaylar anlatılır.
- Kahramanlar, insanlar ile birlikte devler, cinler, şeytanlar, cadılar,
cüceler, gulyabani, zümrüdüanka gibi olağanüstü yaratıklardır. Yani masal
kişileri her tabakadan seçilebilir. Masaldaki kahramanlara gerçek hayatta
kesinlikle rastlanılmaz. Masal kahramanları yaşlanmazlar.
- Masallarda evrensel konular işlenir. Yani işlenen konular herkesi
ilgilendirir. Eğiticiliğin ön planda olduğu masallar bu cihetle didaktik
özellikler taşır. Çocuklara doğruluk, iyilik, yardımseverlik, dürüstlük
gibi özellikler kazandırılmak amaçlanır. İyiler daima iyi; kötüler ise
daima kötüdür. Masalın sonunda iyiler ödüllendirilir; kötüler ise
cezalandırılır. Haksızlıklara karşı direnmede sonunda başarı sağlanır.
- Masal türü, olay ağırlıklı bir türdür. Masalda bu olay her şey olabilir.
- Masallarda yer hem belirsiz hem de hayalidir. Yer, "Kaf
Dağı'nın arkası, Hint, Yemen, Çin, Maçin, yedi kat yerin altı, periler
padişahının ülkesi"dir.
- Masallarda zaman da belirsizdir. Yani hayali bir zaman söz konusudur. Zaman; "Evvel zaman içinde kalbur saman içinde", "pireler berber iken,
develer tellal iken" olarak geçer. Masallardaki zamanın tarifi mümkün değildir. Masalların anlatımında
genellikle ''-miş"li geçmiş zaman anlatımı esastır. Bazen de geniş
zaman anlatımına başvurulur.
- Masallarda
milli ve dini motifler hemen hemen hiç yer almaz.
- Masallar kalıplaşmış bir tekerleme ile başlar -bu kısım şiir şeklindedir- ve (bir varmış bir yokmuş; evvel zaman içinde kalbur saman
içinde), olayın anlatıldığı asıl bölümle devam eder dilek bölümüyle de
son bulur. Masalların sonu da başı gibi kalıplaşmış bir tekerleme ile
biter. ("Gökten üç elma düştü" veya "onlar erdi muradına" gibi.)
- Masallarda kısa ve yoğun bir anlatım söz konusudur. Gereksiz söz
tekrarlarına yer verilmez. Duygu ve düşünceler sade, süssüz ve kısa
ifadelerle dile getirilir.
- Masallar, Hindistan'da doğmuş ve oradan dünyaya yayılmıştır.
- Masalların anlatımında tasvir, soru-cevap, tekrarlama yöntemi ön plana çıkar.
- Masalların anlatımında secilere yer verilir.
- Masallarda bir ders, nasihat çıkarılabilir.
- Masallar genellikle düzyazı şeklindedir. Nazım-nesir karışık masallar da
vardır.
- Masallar, anonim türler içerisinde yer alır.
- Çocukların eğitiminde önemli bir yere sahiptir.
Masalın Bölümleri
Masallar "serim, düğüm ve çözüm" olmak üzere üç
bölümden meydana gelir.
1. Serim: Tekerlemelerle girişin yapıldığı kişi ve olayların
tanıtıldığı kısımdır.
2. Düğüm: Masaldaki
her çeşit olayın anlatıldığı ve merak öğesinin zirve yaptığı bölümdür.
3. Çözüm: Olayın
sonuçlandığı bölümdür. İyilerin kazanıp ödüllendirildiği, kötü olanların ise cezalandırılıp
kaybettiği bölümdür. İyi dileklerle masal sonuçlanır.
Masallardaki ana karakterler ve sembolize ettiği
değerler
Keloğlan: şans ve zeka
Üvey anne: zulüm ve zalimlik
Köse: kötülük ve hainlik
Yaşlı adam: yardım ve iyilikseverlik
En küçük kardeş: iyilikseverlik, zeka ve başarı
Türk Edebiyatında Masal
Türk edebiyatında "Keloğlan" en tanınan
masal kahramanı olarak bilinir. Keloğlan, Türk zekâ gücünü temsil eder. Masal derlemeleri
ile en tanınmış kişi Danimarkalı Andersen'dir. Türk masallarını derleme
çalışmaları, Ziya Gökalp ile başlamış, Eflatun Cem Güney, Pertev Naili Boratav
ile devam etmiştir. Pertev Naili Boratav'ın "Az Gittik Uz Gittik" ve "Zaman
Zaman İçinde" eserleri masallarla ilgili çalışmalarını içerir.
Türk masallarında kahramanlar; insanlar,
hayvanlar ve doğaüstü varlıklardır. Padişah, Hızır, derviş vb. kişiler iyi
kahramanlar; vezir, cadı karıları, devler vb. kişiler de kötü kahramanlar olarak geçer.
Hayvan masalarında ise aslan, anka kuşu, papağan ve tilki ön plana çıkar.
Dünya Edebiyatında Masal
Dünya edebiyatında masal türünün ilk
örneği Hint edebiyatının da önemli eserleri içerisinde gösterilen Beydeba'nın
yazdığı "Kelile ve Dimne"dir. Binbir Gece Masalları (Hint edebiyatı),
Andersen Masalları (Danimarka edebiyatı), Grimm Kardeşler (Alman edebiyatı) en
çok bilinen masallardır. Fransız La Fontaine Avrupa'da masalın temellerini atan kişi olarak bilinir.
Dünya edebiyatında masal ile ilgili önemli kitaplar: Pançatantra, Kathasaritsagara, Vetalapancavincati, Çakasaptati (Hint), Binbir Gece Masalları
(Arap), Binbir Gündüz Masalları (İran), Aisopos (Ezop) (Yunan).
Masalların Kökeniyle İlgili Temel
Görüşler
1. Mitolojik Görüş: Bu görüş masalların kaynağını "mitoloji" olarak alır. Bu görüşe göre
masalların kaynağını Hint mitolojisi oluşturur.
2. Tarihi Görüş: Bu görüş de Hint masal kitaplarını
masalların kaynağı olarak görür. Pançatantra, Çakasaptati bu görüşe kaynaklık
eden önemli masal kitaplarıdır.
3. Etnografik Görüş: Bu görüş masalların kaynağı olarak mitolojiyi reddedip gerçek hayatın
yansımasını masalların kaynağı olarak kabul eder. Geçmişin izleri ve o dönemin kültür
izleri masalın kaynağıdır görüşü bu görüşte hakim olan düşüncedir.
Ayrıca bakınız
Masal
|
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder