Edebiyat Okulu: Halk Edebiyatı Test 5

HALK EDEBİYATI TEST 5

1. Yaşadığı devirde Arapça ve Farsça eser vermek revaçta olduğu halde o, Türkçeyi tercih eder. (I) Anadolu'da Türk kültürünün hâkim olmasında ve dil birliğinin sağlanmasında büyük katkıları olur. (II) Şiirlerinde Yunus Emre'nin etkisinde kalmış sade ve coşkulu bir dil ile ilahiler söylemiş, tasavvuf düşüncesini işlemiştir. (III) Eserlerinde sadece aruz ölçüsünü kullanmıştır. (IV) Yaşamını çevresinde toplananları eğitmekle geçirmiş bu doğrultuda lirik-didaktik şiirler yazmıştır. (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde "Hacı Bayram Veli" ile ilgili bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Aşk konusu başta olmak üzere hemen hemen her konuda yazılabilen anonim Halk

Edebiyatı nazım türüne mani denir. Yedişer heceli dört dizeden oluşan klasik manilere

düz; birinci dizenin hece sayısının 7'den az olduğu manilere cinaslı; düz maninin sonuna

II III

aynı uyakta başka dizeler eklenerek söylenmesine artık; iki kişinin karşılıklı olarak

söylediği manilere deyiş denir.

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde "mani" türü ile ilgili bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. Aşağıdakilerden hangisi 17. yüzyıl Âşık Tarzı Halk Edebiyatı sanatçısı değildir?

A) Bayburtlu Zihni

B) Âşık Ömer

C) Kayıkçı Kul Mustafa

D) Ercişli Emrah

E) Karacaoğlan

4. Kaynağını halkın kültür, zevk ve yaşantısından alan ve halk tarafından meydana getirilen edebiyata Halk Edebiyatı denir. (I) Türklerin İslam Öncesi Türk Edebiyatı geleneğini sürdürmesiyle oluşan İslamiyet Öncesi Sözlü Edebiyat'ın bir devamıdır. (II) Halk Edebiyatı'ndaki ürünlerde; konu, dil, biçim bakımından halk kültürüne sıkı sıkıya bir bağlılık söz konusudur. (III) Halk Edebiyatı ürünleri, malzemesi dile dayalı destan, mani, türkü, bilmece, masal, halk hikâyeleri, tekerlemeler vb. sözlü gelenek içerisinde yaşayan anonim ürünlerden oluşur. (IV) Halk Edebiyatı 16. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür. (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde "Halk Edebiyatı" ile ilgili bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5. "Semai" türü ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Daha çok sevgi, doğa, güzellik gibi konular işlenir.

B) Güney Anadolu'da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairlerince söylenen şiirlerdir.

C) Kendine özgü bir ezgiyle okunur.

D) Semailerde sade ve yalın bir dil kullanılır. Günlük hayatta yer alan deyişler de semailer de karşımıza çıkar.

E) Hece ölçüsünün 11'li kalıbıyla yazılır.

6. Sefil baykuş ne gezersin bu yerde
Yok mudur vatanın illerin hani
Küsmüş müsün selâmımı almadın
Şeydâ bülbül şirin dillerin hani

Yukarıdaki dörtlük koşmanın aşağıdaki türlerinden hangisiyle yazılmıştır?

A) Taşlama B) Koçaklama C) Ağıt D) Güzelleme E) Koşuk

7. "Köroğlu" ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Koçaklama ve güzellemeleriyle tanınır.

B) Eserlerinin dili oldukça ağırdır.

C) Aşk, doğa ve ölüm konularında şiirler kaleme almıştır.

D) Yiğitçe ve coşkulu bir söyleyişe sahiptir.

E) Koçaklama türünü başlatan kişi olarak bilinir.

8. Aldığı medrese eğitimi onu diğer halk şairlerinden ayırır. Divan ve tasavvuf geleneğine özenip bu vadide eserler veren divan şiirini ve aruzu en fazla kullanan saz şairidir. Buna rağmen asıl hünerini ve sanatçı kişiliğini hece ölçüsü ile yazmış olduğu semai ve koşmalarında gösterir. Hem divan hem de halk şiiri tarzı eserler kaleme alan şairin lirik ve akıcı bir üslubu vardır. Hece vezni ile şiir söylediği gibi arûz veznini de ustaca kullanmış, hatta divan şiiri üslûbuyla gazeller söylemekten geri kalmamıştır. Kısacası bir yüzü Divan Edebiyatı'nda bir yüzü de Halk Edebiyatı'nda olan bir şairdir.

Yukarıda sözü edilen Âşık Tarzı Halk Edebiyatı sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Erzurumlu Emrah B) Bayburtlu Zihni C) Ruhsati D) Seyrani E) Sümmani

9. 17. yüzyılda yaşamış, saz şairlerince üstat sayılmıştır. Eline sazı ile İran, Irak, Suriye gibi yerleri dolaştıktan sonra Türkiye'de şiirler kaleme almıştır. Âşık tarzı halk şiirinin usta ve en üretken ozanı olup 1500'e yakın şiir yazmıştır. Şiirlerinde belirgin bir şekilde Divan Edebiyatı'nın etkisi görülür. İlkin "Adli", sonrasında ise "Ömer" mahlasını tercih etmiştir. Hem aruz hem de hece ölçüsüyle şiirler yazmış, hece ölçüsü ile yazdığı şiirlerinde daha başarılı olmuştur. Dili gayet doğal ve coşkuludur. Âşk konusunda yazmış olduğu şiirleri ona büyük ün kazandırmış asıl ününü semai, koşma ve varsağı biçiminde yazdığı şiirleri ile yakalamıştır.

Yukarıda sözü edilen Âşık Tarzı Halk Edebiyatı sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gevheri B) Karacaoğlan C) Dadaloğlu D) Sümmani E) Âşık Ömer

10. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde "varsağı" türü ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?

A) Felekten ve yaşamdan şikâyet konu olarak işlenir.

B) Varsağıların mertçe, yiğitçe, babacan ve erkekçe bir söylenişi vardır.

C) 8'li hece ölçüsüyle yazılır.

D) Varsağı, türkülerden gelişmiş bir şekildir.

E) Edebiyatımızda varsakları ile ünlü olan şair Dadaloğlu'dur.

11. "Dede Korkut Hikâyeleri" ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Dede Korkut Hikâyeleri, 18. yüzyılın ikinci yarısında yazıya geçirilmiştir.

B) Hikâyelerde kadın ve çocuğa özel önem verilmiştir. Aile kavramı yüceltilmiştir.

C) Hikâyelerin tümünde de dini unsurlar ön plana çıkmaktadır. Misafirperverlik, cömertlik, doğruluk ve adalet sürekli yüceltilmiştir.

D) Hikâyelerin iki yazma nüshası vardır. Tam olan nüshası Almanya'da Dresden Kütüphanesi'nde; diğeri Vatikan Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.

E) Hikâyeler, Kilisli Muallim Rıfat Bilge tarafından 1916'da Arap harfleriyle yayımlanmıştır.

12. "Âşık Edebiyatı" ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Âşıklar, saz ile birlikte koşma, varsağı, semai, destan gibi nazım biçimlerini kullanmışlardır.

B) Şiirlerin son dörtlüğünde şairin mahlası yer alır. Buna "tabşırma" adı verilir.

C) Şiirden ibaret bir edebiyattır.

D) Soyut bir edebiyattır. Bu edebiyatta hayali olaylar ön plana çıkmaktadır.

E) Kahvehaneler, asker ocakları, tekkeler, kervansaraylar ve konaklar gelişme alanları içerisinde yer alır.

13. I. Sözlükte "kâğıda yuvarlanan söz, saçma sapan söz" anlamlarına gelir.

II. Sözcüklerin ses benzerliğinden yararlanılarak oluşturulmuş yarı anlamlı ve yarı anlamsız dolayısıyla birbirini tutmayan sözlerdir.

III. Manzum yani dizelerden oluşan bu türde ölçü, uyak, aliterasyon ve secilere rastlanır.

IV. Ses, söz oyunları ve çağrışım özellikleriyle ön plana çıkan sözlü halk edebiyatı türüdür.

Yukarıda hakkında bilgi verilen Anonim Halk Edebiyatı türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ninni B) Tekerleme C) Bilmece D) Bulmaca E) Mani

14. Tasavvuf, eserlerinde en çok işlediği konudur. Bir divan oluşturan şiirlerinin bir bölümü aruz vezniyle bir bölümü de sade bir halk dili ve dörtlükler şeklinde yazılmıştır. Sade bir anlatımı yeğlemesine rağmen yer yer Arapça ve Farsça sözcüklere de başvurur. Şiirlerinde Yunus Emre'nin etkisi kuvvetle hissedilir. Günümüzde dahi ilahilerinin birçoğu bestelenerek okunmaktadır. Şiirleri lirik ve didaktik özellikler taşır. Dini-tasavvufi öğütler içeren bir yapıtı olan "Müzekkin-i Nüfus" eseriyle öne çıkar.

Yukarıda sözü edilen Tekke (Tasavvuf) Edebiyatı sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hatayi

B) Kaygusuz Abdal

C) Ebul Hayr Rumi

D) Eşrefoğlu Rumi

E) Hacı Bayram Veli

15. Aşağıdaki halk hikâyelerinden hangisi Türk kaynaklı halk hikâyeleri arasında yer almaz?

A) Kerem ile Aslı B) Âşık Garip C) Emrah ile Selvihan D) Dede Korkut E) Ferhat ile Şirin

16. Aşağıdakilerin hangisinde "türkü" türü ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?

A) Türküler 7'li, 8'li (4+4) veya 11'li (4+4+3) hece ölçüsü kalıplarıyla yazılır ve söylenir.
B) Türküler, genelde ikişer mısralı bentlerden oluşur.

C) Türkülerin bir kısmı koşma biçimindedir.

D) Türküler ait oldukları bölgelere göre farklı isimler alır.

E) Türkülerin kafiye şeması genellikle "aaab, cccb, dddb" şeklindedir.

17. 14. yüzyılda yaşamış olan Ahmet Yesevi'nin; Türk Tasavvuf Edebiyatı'nın en önemli

I II

örneklerini barındıran "Divan-Hikmet", İslam'ın usul ve esaslarının yer aldığı "Akaid" ve

III IV

talebelerince yazılıp ona mal edilen "Fakr-name" olmak üzere üç eseri bulunmaktadır.

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

18. "Halk hikâyeleri" ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Anlatmaya ve olaya dayalı hikâyelerdir.

B) Türk edebiyatında halk hikâyelerinin ilk örneğini Dede Korkut Hikâyeleri oluşturur. Dede Korkut Hikâyeleri destandan halk hikâyeciliğine geçişin ürünü olarak kabul edilir.

C) Halk hikâyelerinin birden fazla varyantı vardır.

D) Halk hikâyelerinin sonu çoğunlukla mutsuz bir sonla biter.

E) Halk hikâyelerinde manzum yerler çoğunlukla saz eşliğinde dile getirilir.

19. Efsaneler, birden fazla motif çerçevesinde şekillenir. (I) Efsaneler, bir olağanüstülük içermesine karşın çoğu zaman gerçek olaylara ve gerçekten yaşamış kişilere dayanır. (II) Efsaneler, mitlerin çağdaş şekilleri olarak değerlendirilir. Bütün efsanelerin kutsal bir özellik taşımamaları onu mitten ayırır. (III) Mitlerin tümü kutsallık taşır. (IV) Masalların tamamen hayali yer, mekân ve zaman unsurlarını içermesi de masalı efsaneden ayırır. (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde "efsane" türü ile ilgili bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

20. Türk soyundan olup 1487'de İran Erdebil'de dünyaya gelir. 16. yüzyılda yaşamış Safevi hükümdarı Şah İsmail'dir. İsmi, Şah İsmail'in şiirdeki mahlasından ibarettir. Şiilik mezhebinin kurucusu olarak da bilinir. Şair kimliği ile ön plana çıkmış, döneminde mevcut şiir türlerinin tümüyle eserler kaleme almıştır. Halk dili ve milli nazım şekilleri ile söylemiş olduğu şiirleri özellikle Alevi Türkmenlerce çok rağbet görmüş, yüzyıllarca okunmuştur. Eserlerinin dili Azeri Türkçesidir. Azeri şivesiyle yazdığı "nefes" ve "deme"leri Anadolu'da çok sevilmiştir. Şiirlerinde propaganda üslubu hâkimdir. "Dehname", "Nasihatname" önemli eserleri arasında yer alır.

Yukarıda sözü edilen Tekke (Tasavvuf) Edebiyatı sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ebul Hayr Rumi

B) Kaygusuz Abdal

C) Hatayi

D) Eşrefoğlu Rumi

E) Hacı Bayram Veli

CEVAP ANAHTARI: 1-D 2-C 3-A 4-E 5-E 6-C 7-B 8-A 9-E 10-E 11-A 12-D 13-B 14-D 15-E 16-B 17-A 18-D 19-A 20-C

Ayrıca bakınız

Halk Edebiyatı Test 1

Halk Edebiyatı Test 2

Halk Edebiyatı Test 3

Halk Edebiyatı Test 4