Edebiyat Okulu: Yazınsal Türler Test 4

YAZINSAL TÜRLER TEST 4

1. Herhangi bir konuda okuyucuya bilgi vermek, bir gerçeği açıklamak ya da bazı bilgiler çerçevesinde bir düşünceyi savunmak amacıyla yazılan düz yazı türüne …….. denir. Gazete ile doğmuş bir yazı türü olan bu tür ……. Dönemi'nde Türk edebiyatına girmiştir.

Yukarıdaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) Makale – Tanzimat

B) Makale – Cumhuriyet

C) Fıkra – Tanzimat

D) Makale – Serveti Fünun

E) Deneme – Tanzimat

2. Aşağıdakilerden hangisi gazete çevresinde oluşan yazınsal türlerden biri değildir?

A) Makale B) Fıkra C) Deneme D) Gezi Yazısı E) Röportaj

3. "Makale" ile "deneme" türlerinin karşılaştırıldığı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?

A) Denemede yazar bilgileri kanıtlamak, bir teze dayandırmak zorunda değildir. Makale ise bilimsel verilere, anketlere, araştırma sonuçlarına dayanır.

B) Denemede yazar bilgilerine gem vurmak zorunda değildir. İçinden geldiği gibi yazar; makaleler ise nesnel bir bakış açısı ve resmi bir üslupla yazılır.

C) Makalede mecazlı, süslü, dolambaçlı anlatım ile konuşma dili havasından kaçınılır. Ciddi, ağırbaşlı, yalın, pürüzsüz, açık ve anlaşılır bir anlatım esas alınır. Denemede ise samimi bir anlatım esastır.

D) Makalelerde soyut; denemelerde, somut kavramlar ön plandadır.

E) Makale bilimsel, deneme, sanatsal yapıtlar içerisinde değerlendirilir.

4. Yazınsal metinler ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Bireylerin duygu dünyalarında estetik, zevk ve etkileyicilik uyandırmak amacıyla oluşturulan yazılara denir.

B) Yazınsal metinler yan anlam bakımından zengindirler. Metinlerde duygu ve hayal ön plandadır.

C) Süslü anlatım, sanatsallık ve özlülük yazınsal metinlerdeki dilin esasını oluşturur.

D) Yazısal metinler kurmacadır. Yazar, dış dünyadan aldıklarını kendi istediği gibi işler.

E) Yazınsal metinlerde dil göndergesel işlevde kullanılır.

5. "Eğer mümkün olsaydı karşınıza anadan doğma çıkardım. Bu kitapta size asla bir şey kanıtlama iddiam yoktur. Elimden geldiğince size beni anlattım. Bana hak vermenizi ya da yargılamanızı istemiyorum. Herkes önüne bakar, ben içime bakarım: Benim işim yalnız kendimledir. Hep kendimi gözden geçiririm, kendimi yoklarım, kendimi tadarım. Bir şey öğretmem, sadece anlatırım."

Yukarıdaki sözler aşağıdaki yazınsal türlerden hangisi için söylenmiş olabilir?

A) Söyleşi B) Fıkra C) Deneme D) Röportaj E) Makale

6. "Fıkra" türü ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Fıkralar "güldürü fıkraları" ile "gazete fıkraları" olmak üzere ikiye ayrılır.

B) Fıkra anlatıcıları nesnel bir tavırla yazılarını oluşturur.

C) Makale gibi kalıcı yazılar olmayıp günübirlik yazılardır.

D) Fıkralarda yazarın okuyucuyu inandırma gibi bir yükümlülüğü bulunmaz.

E) Fıkra yazıları gazetelerin sütunlarında yayımlandığı için "köşe yazısı" olarak; yazıları yazanlar da "köşe yazarı" olarak adlandırılır.

7. Denemelerde güncel olaylara yer verilmediği için deneme ……… türünden ayrılır.

Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki yazınsal türlerden hangisi getirilmelidir?

A) Fıkra B) Makale C) Röportaj D) Sohbet (söyleşi) E) Biyografi

8. Gazete çevresinde oluşan "makale" türü ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Fikir yazıları olan makalede bir tezi savunmak esastır.

B) Makalede asıl amaç bilgi vermektir.

C) Makalelerde soyut özellikler ön plandadır.

D) Makaleler edebi, sosyal, sağlık, felsefe, sanat, din, teknik, bilim vb. her konuda yazılabilir.

E) Makaleler, düşünsel bir planla kaleme alınır.

9. Yaşam içindeki her şey denemenin konusu olabilir. (I) Düşündürmek, denemenin en önemli özelliği sayılır. (II) Deneme yazarı bir sonuca varmak zorunda değildir. (III) Denemede anlatımdan ziyade konu ön plandadır. (IV) Denemeler; içten, doğal, samimi bir havada yazılır. (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde "deneme" türü ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. Gazete sütunlarında yayımlanan; güncel, toplumsal, siyasal konuların kişisel görüşe

bağlanarak etkileyici bir anlatımla verildiği kısa yazılara fıkra denir. Fıkra türü,
I
gazeteciliğin geliştiği 17. yüzyılda Almanya'da ortaya çıkmıştır. Tanzimat
II III IV
Dönemi'yle Batı'dan edebiyatımıza girmiştir. Fıkralar, gazete yazıları içerisinde yer alır.
V
Yukarıda numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

11. "Röportaj" türü ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Röportajda yaşatarak öğretme esas alınır.

B) Röportajlar çoğunlukla yüz yüze yapılır.

C) Röportajda nesnellik hâkimdir.

D) Röportaj, makale gibi düşünsel bir planla yazılır.

E) Röportajda fotoğraf, resim başta olmak üzere anket ve istatistiklerden de yararlanılır. Bunlar röportaja gerçeklik ve görünüm kazandırır.

12. "Söyleşi (sohbet)" türü ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Bir yazarın herhangi bir konudaki düşüncelerini fazlaca derinleştirmeden karşısındakiyle konuşuyormuş gibi samimi bir havada anlattığı yazılara denir.

B) Söyleşide daha çok kurallı cümleler tercih edilir.

C) Kamuoyu gütme amacı olmaması, güncel sorunlara değinmemesi söyleşiyi fıkradan ayırır.

D) Söyleşi (sohbet) türünde yazarın amacı okuyucuyu düşündürmek değildir. Bu özelliğiyle denemeden ayrılır.

E) Söyleşi (sohbet) türünde senli beli bir anlatım yolu seçilir. Yazar, karşısında biri varmış gibi sorular sorup bunları cevaplandırır.

13. Yaşar Nabi Nayır'ın "Edebiyatçılarımız Konuşuyor" ve Ruşen Eşref Ünaydın'ın "Diyorlar ki" eserleri gazete çevresinde oluşan türlerden hangisine örnektir?

A) Fıkra B) Sohbet (söyleşi) C) Makale D) Röportaj E) Deneme

14. "Makale" ile "sohbet" türlerinin karşılaştırıldığı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde yanlış bir bilgi verilmiştir?

A) Makalede konu, her açıdan, ayrıntılı bir şekilde; sohbet türünde ise konu ayrıntılara girilmeden yüzeysel bir şekilde işlenir.

B) Makalede konuyu ispatlamak esasken sohbette ispat zorunluluğu bulunmaz.

C) Makalelerde bilimsel, ağırbaşlı anlatım; sohbette samimi, içten bir anlatım esastır.

D) Makale yazıları araştırma, ön hazırlık, veri ve kanıtlara dayanırken sohbet türünde ise herhangi bir araştırma, veri söz konusu değildir.

E) Makale daha çok öznel; sohbet ise nesnel özellikler içerir.

15. Şevket Rado'nun "Eşref Saati" ile Nurullah Ataç'ın "Karalama Defteri" hangi yazınsal türde kaleme alınmıştır?

A) Söyleşi B) Röportaj C) Fıkra D) Deneme E) Makale

16. Öyle köylüler biliyorum ki ayaklarının altını yakmışlar, bir tüfeğin tetiği altında parmaklarının ucunu ezmişler, başlarını cendereye sokup gözlerini kan içinde dışarı fırlatmışlar, yine de ağızlarından söz alamamışlar. Birini gözümle gördüm. Öldüğünü sanarak bir çukura atmışlardı; boynundaki ip hala duruyordu; bu iple, onu bütün gece bir atın kuyruğuna bağlayıp sürüklemişlerdi. Öldürmek için değil, eziyet etmek için, yüz yerine hançer saplamışlardı. Kendisiyle konuştum; bütün bunlara katlanmış, sonunda da kendini kaybetmiş; istedikleri sözü söylemektense, bin kez ölmeyi göze almış. Çektiği acılar yanında ölüm hiç kalırdı. Hem de bu adam o semtin en zengin çiftçilerinden biriydi. Nice insanlar kendilerinin olmayan inanışlar için, başkalarından aldıkları, ne olduğu doğru dürüst bilmedikleri fikirler için ses çıkarmadan diri diri yanmışlardır.

Yukarıdaki metin gazete çevresinde oluşan türlerden hangisine örnek olabilir?

A) Söyleşi B) Makale C) Deneme D) Röportaj E) Fıkra

17. Aşağıdakilerden hangisi öğretici metinlerin özelliklerinden biri değildir?

A) Öğretici metinler, bilgi vermek, fikirleri ve kanıları değiştirmek, düşündürmek, ikna etmek gibi amaçlarla yazılır.

B) Edebi metinlerde duygu ve düşünceler kısa ve net ifadelerle dile getirilir.

C) Öğretici metinlerde edebi sanatlar, mecaz ve imgelere yer verilmez.

D) Öğretici metinlerde dil, şiirsel (sanatsal) işlevde kullanılır.

E) Öğretici metinler giriş, gelişme ve sonuç bölümleri esas alınarak oluşturulur.

18. Aşağıdaki eserlerden hangisi "deneme" türünde kaleme alınmamıştır?

A) Çukurova (Yaşar Kemal)

B) Gurabhane-i Laklakan (Ahmet Haşim)

C) Tiryaki Sözleri (Cenap Şahabettin)

D) Eşkâl-i Zaman (Ahmet Rasim)

E) Eski Saat (Falih Rıfkı Atay)

19. Divan Edebiyatı'ndaki münşeat mecmualarındaki yazılar, bu türün özelliklerini içerse de deneme türü, Türk edebiyatına Tanzimat Dönemi'nde Batı'nın etkisiyle girmiştir.(I) Tanzimat'la beraber Türk edebiyatında bir süre gazete ve dergilerde "musâhabe" üst başlığı altında deneme türüne benzer yazılar yazılmıştır. (II) Türk edebiyatında asıl olarak gazete türüyle beraber ortaya çıkmıştır. (III) Deneme türü asıl gelişmesini Servetifünun Dönemi'nde gerçekleştirir. (IV) Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu ve Suut Kemal Yetkin bu türde belirgin bir şekilde ön plana çıkarlar. (V)

Türk edebiyatında deneme türünün gelişimi ile yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde yanlış bir bilgi verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

20. Aşağıdakilerden hangisi "makale" türünde kaleme alınmamıştır?

A) Aziz İstanbul (Yahya Kemal Beyatlı)

B) Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri (Yaşar Nabi Nayır)

C) Nesillerin Ruhu (Mehmet Kaplan)

D) İyi Vatandaş İyi İnsan (Hasan Ali Yücel)

E) Bize Göre (Ahmet Haşim)

CEVAP ANAHTARI: 1-A 2-D 3-D 4-E 5-C 6-B 7-A 8-C 9-D 10-C 11-C 12-B 13-D 14-E
15-A 16-C 17-D 18-A 19-D 20-E

Ayrıca bakınız

Yazınsal Türler Test 1

Yazınsal Türler Test 2

Yazınsal Türler Test 3