Güldürü unsurlarını kullanıp insanların gülümsemelerini sağlamak için oluşturulan kısa anlatılara fıkra denir. Fıkralarda güldürmenin yanında yol göstericilik, düşündürme, ders verme, öğüt de esas alınır.
Türk edebiyatında Nasreddin Hoca, Bektaşi ve Karadeniz fıkraları en bilinen fıkralar olarak bilinir. Şehir, meslek, kurum gibi unsurlar için de fıkralar oluşturulmuştur.
Fıkra Türünün Özellikleri
- Fıkralarda belli bir amaç güdülür. Genellikle bu amaç bir
ders veya öğüt verme şeklindedir.
- Fıkralarda ele alınan konu en kısa
yoldan ve özlü bir şekilde anlatılır.
- Fıkralarda mizah ve hiciv unsurları
ön plandadır.
- Fıkralarda çoğunlukla nükteli bir
dil tercih edilir.
- Fıkralar, sözlü veya yazılı şekilde
olabilir.
- Fıkra anlatımında sohbet üslubu
egemendir.
- Fıkralar, daha çok insanlar ve
hayvanlarla ilgilidir.
- Çok kısa fıkralarda çeşitli zeka
oyunlarına rastlanabilir.
- Daha çok sözlü kültürün
ürünleridir.
Fıkra Türüne Örnekler
Örnek 1
Nasrettin Hoca bir gün kedisini
yıkıyormuş. Yoldan geçen arkadaşı Hoca'ya: "Hocam kediyi yıkama,
öldürürsün." demiş. Hoca, aldırış etmemiş ve yıkamış. Arkadaşı dönüşte,
kedisinin ölümüne üzülen Hoca'yı görmüş. Adam: "Hocam, ben size kediyi
yıkamayın, kedi ölür demedim mi?" demiş. Hoca: "Yıkarken ölmedi ki
sıkarken öldü!" demiş.
Örnek 2
Hoca, abdest alırken su
yetmemiş, o da sol ayağını yıkamamış. Namaza dururken sol ayağını kaldırmış,
sağ ayağının üstünde durmuş. Cemaat, ne yapıyorsun Hoca, bu ne biçim namaz?
deyince, ne yapayım demiş, sol ayağımın abdesti yok.
Örnek 3
- Cenaze götürürken tabutun önünde mi
yürümeli, ardında mı, sağında mı gitmek daha sevap, solunda mı? Hoca cevap
vermiş:
-İçinde gitmeyin de neresinden
giderseniz gidin.
Örnek 4
SEVİNEMEMEK
Temel'in karnesindeki zayıfları gören
annesi sinirli sinirli Temel'e bağırır:
-Ha bu nedur? Geçen yıl sinif birincisudun, bu yıl sonuncu olmişsun!
Temel gayet sakin cevaplar:
-Anacuğum geçen yıl sen çok sevinmiştun bırak bu yıl da başka analar sevinsun
da!
Örnek 5
BAŞARILI ERKEK
Trabzon'da
adamın biri yolda gördüğü tuhaflık üzerine sorar:
-Beyefendi, sana demokrasi ve hak adına bir soru soracağım.
-Buyur sor?
-Şu geriden gelen teyze hanımınız mı?
-Evet, ne olmuş?
-Demokrasi ve hak adına sen bu vaziyetten utanmıyor musun? Sen önde hanımın
arkada.
-Niye utanayım ki? Her başarılı erkeğin arkasında bir hanım yok mudur?
-Vaaar!
-Eee! Ben de başarılı bir erkeğim.
Örnek 6
BİLET
Temel ile Fadime biraz kültür ve sanatla ilgilenmeye karar verir. Bunun üzerine tiyatroya gidip bilet kuyruğuna girerler. Arada hangi oyuna bilet alacakları konusunda da fikir edinmek için etraflarına bakınıyor, kulak kabartıyorlarmış:
-Kerem ile Aslı'ya 2 bilet.
-Romeo ve Juliet'e 2 bilet.
-Yusuf ile Züleyha'ya iki bilet.
Sıra bizimkilere gelmiş:
Temel
ile Fadime'ye 2 bilet.
SORULAR KOLAY MI?
Temel sınavdan çıkan oğluna sordu:
-Uşağum nasi geçti, sorular zor miydi?
Oğlu omzunu silkti ve şahane cevabı verdi:
-Yok babacuğum, sorular kolaydi ama cevaplari çok zor idi.
Örnek 8
NASIL
DEVE
İki arkadaş hayvanlar hakkında
konuşuyorlardı:
Biri diğerine sordu:
-Sırtında kamburu olan hayvana ne denir?
-Bunu herkes bilir deve tabi ki.
-Tamam peki ya iki kamburu olana ne denir?
Arkadaşı bilmiş bir edayla cevaplar:
-Hecin devesi...
Arkadaşı şaşırır ve soruyu biraz daha zorlaştırır.
-Pekii bunu bil o zaman, üç kamburu olana?
-Ona da kamburu çıkmış hecin devesi derler.
Örnek 9
KAZMA
KILIFI
Köylülerden biri Konya'da ayakkabıcılar çarşısına gitmiş. Vitrinlere
bakınırken çizmeler dikkatini çekmiş. Hayatında ilk defa gördüğü bu çizmeler
çok hoşuna gitmiş. Bir çizme alıp ayağına giymiş, köyüne gelmiş. Ayağındaki
çizmeleri gösterip Nasreddin Hoca'ya sormuş;
- "Bu nedir?"
- "Ne var bunu bilmeyecek" demiş
Hoca, "Kazma kılıfıdır."
Ayrıca bakınız
Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçim ve Türleri
Anonim Halk Edebiyatı Düzyazı Türleri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder